เมนู

เตเนว ตํ หิ สจฺจานุโลมญาณํ ปวุจฺจติ;

อิทํ หิ ปน สจฺจานุ-โลมญาณํ มเหสินาฯ

[1316]

‘‘วุฏฺฐานคามินียา หิ, ปริโยสาน’’นฺติ ภาสิตํ;

เญยฺยํ สพฺพปกาเรน, ปริโยสานนฺติ โคตฺรภุ

[1317]

อิติเนเกหิ นาเมหิ, กิตฺติตายา มเหสินา;

วุฏฺฐานคามินี สนฺตา, ปริสุทฺธา วิปสฺสนาฯ

[1318]

วุฏฺฐาตุกาโม สํสารทุกฺขปงฺกา มหพฺภยา;

กเรยฺย สตตํ ตตฺถ, โยคํ ปณฺฑิตชาติโกฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส นาม

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

22. พาวีสติโม ปริจฺเฉโท

ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

[1319]

อิโต ปรํ ตุ ภิกฺขุสฺส, โหติ โคตฺรภุมานสํ;

อาวชฺชนิยฐานตฺตา, มคฺคจิตฺตสฺส ตํ ปนฯ

[1320]

น จปฺปฏิปทาญาณ-ทสฺสนํ วา ตเถว จ;

ญาณทสฺสนสุทฺธิํ วา, ภชเต น กุทาจนํฯ

[1321]

อุภินฺนมนฺตรา เอตํ, อพฺโพหาริกเมว ตํ;

วิปสฺสนาย โสตสฺมิํ, ปติตตฺตา วิปสฺสนาฯ

[1322]

โปถุชฺชนิกโคตฺตํ วา, อภิภุยฺย ปวตฺติโต;

โคตฺตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ, ตโต ภวติ โคตฺรภุฯ

[1323]

ญาณํ จตูสุ มคฺเคสุ, ญาณทสฺสนสุทฺธิกํ;

ตตฺถ ตํ ปฐมํ มคฺคํ, สมฺปาเทตุํ ปนิจฺฉตาฯ

[1324]

อญฺญํ กิญฺจิปิ กาตพฺพํ, ภิกฺขุนา เตน นตฺถิ ตํ;

ยญฺหิ เตน จ กาตพฺพํ, สิยา ตํ กตเมว ตุฯ

[1325]

อนุโลมาวสานญฺหิ, สูรํ ติกฺขํ วิปสฺสนํ;

อุปฺปาเทนฺเตน ตํ สพฺพํ, กตเมว จ โยคินาฯ

[1326]

ตสฺสานุโลมญาณสฺส, อนฺเต ตุ อนิมิตฺตกํ;

วิสงฺขารํ นิโรธญฺจ, นิพฺพานํ อมตํ ปทํฯ

[1327]

โคจรํ กุรุมานํ ตํ, นิพฺพานารมฺมเณ ปน;

ปฐมาวชฺชนญฺเจว, ปฐมาโภคตาปิ จฯ

[1328]

มคฺคสฺสานนฺตราทีหิ, ปจฺจเยหิ ปนจฺฉหิ;

ตสฺส ปจฺจยภาวญฺจ, สาธยนฺตํ ตโต ปนฯ

[1329]

วิปสฺสนาย มุทฺธญฺหิ, สิขาปตฺตาย ตาย ตํ;

อุปฺปชฺชติ อนาวตฺตํ-รมฺมณํ ตสฺส โคตฺรภุฯ

[1330]

เอเกนาวชฺชเนเนว, เอกิสฺสาเยว วีถิยา;

นานารมฺมณตา จานุ-โลมโคตฺรภุเจตสํฯ

[1331]

ฐตฺวา อาวชฺชนฏฺฐาเน, ตมนาวชฺชนมฺปิ จ;

มคฺคสฺส ปน ตํ สญฺญํ, ทตฺวา วิย นิรุชฺฌติฯ

[1332]

มคฺโคปิ เตน ตํ ทินฺนํ, อมุญฺจิตฺวาว สญฺหิตํ;

ตํ ญาณมนุพนฺธนฺโต, ชายเต ตทนนฺตรํฯ

[1333]

กทาจิปิ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ มคฺโค ปเนส หิ;

โลภํ โทสญฺจ โมหญฺจ, วิทฺธํสนฺโตว ชายติฯ

[1334]

น เกวลมยํ มคฺโค, โทสนาสนเมว จ;

กโรติ อถ โขปายทฺวารานิปิ ปิเธติ จฯ

[1335]

อนามตคฺคสํสารวฏฺฏทุกฺขมโหทธิํ;

อปารมติโฆรญฺจ, โสเสติ จ อเสสโตฯ

[1336]

มิจฺฉามคฺคํ ปนฏฺฐงฺคํ, ชายมาโน จ อุชฺฌติ;

สพฺพเวรภยาเนตฺถ, นิจฺจํ วูปสเมติ จฯ

[1337]

พุทฺธสฺโสรสปุตฺตตฺตํ, อุปเนติ นยํ ปน;

อานิสํเส อเนเกปิ, ปวตฺตยติ โยคิโนฯ

[1338]

ทายเกนานิสํสานํ, อเนเกสมเนน จ;

อาทิมคฺเคน สํยุตฺตํ, ญาณนฺติ ญาณทสฺสนํ

ปฐมมคฺคญาณํฯ

[1339]

ตสฺเสวานนฺตรํ ตสฺส, วิปากา ทฺเวปิ ตีณิ วา;

ผลจิตฺตานิ ชายนฺเต, น ชายนฺเต ตโต ปรํฯ

[1340]

เกจิ เอกญฺจ ทฺเว ตีณิ, จตฺตารีติ วทนฺติ ตุ;

น ปเนตํ คเหตพฺพํ, อชานิตฺวา วทนฺติ เตฯ

[1341]

เอกสฺสาเสวนํ นตฺถิ, ตสฺมา ทฺเว อนุโลมกา;

เตหิ อาเสวนํ ลทฺธา, ตติยํ โหติ โคตฺรภุฯ

[1342]

จตุตฺถํ มคฺคจิตฺตํ ตุ,

ตสฺมา ตีณิ ผลานิ หิ;

อนุโลมา ตโย โหนฺติ,

จตุตฺถํ โหติ โคตฺรภุฯ

[1343]

ปญฺจมํ มคฺคจิตฺตญฺจ, ผลานิ ทฺเว ตโต ปน;

สตฺตจิตฺตปรมาว, เอกาวชฺชนวีถิ หิฯ

[1344]

เอตฺตาวตา ปเนโส หิ, โสตาปนฺโนติ วุจฺจติ;

ผลสฺส ปริโยสาเน, ภวงฺโคตฺตรณํ สิยาฯ

[1345]

ตโต ภวงฺคํ ฉินฺทิตฺวา, มคฺคเปกฺขนเหตุกํ;

อุปฺปชฺชติ มโนทฺวาเร, อาวชฺชนมโน ปนฯ

[1346]

ตสฺมิํ นิรุทฺเธ มคฺคสฺส, ปจฺจเวกฺขณสญฺญิตา;

ชวนานิ หิ ชายนฺเต, สตฺเตว ปฏิปาฏิยาฯ

[1347]

เอเสว จ นโย เญยฺโย, ผลาทีนมฺปิ เปกฺขเน;

ปจฺจเวกฺขณญาณานิ, ภวนฺเตกูนวีสติฯ

[1348]

มคฺโค ผลํ ปหีนา จ, กิเลสา อวสิฏฺฐกา;

นิพฺพานญฺเจติ ปญฺเจเต, ปจฺจเวกฺขณภูมิโยฯ

[1349]

เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, โสตาปนฺโนปปตฺติยา;

โยคมารภเต ธีโร, ทุติยาย จ ภูมิยาฯ

[1350]

ขนฺธปญฺจกสงฺขาตํ, ตํ สงฺขารคตํ ปุน;

อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ, ญาเณน ปริมชฺชติฯ

[1351]

ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;

ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยน ตุฯ

[1352]

ตโต สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;

เอกาวชฺชนวารสฺมิํ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํฯ

[1353]

พฺยาปาทกามราคานํ, ตนุภาวํ ตุ สาธยํ;

สกทาคามิมคฺโคยํ, ชายเต ทุติโย ปนฯ

ทุติยมคฺคญาณํฯ

[1354]

อิมสฺสาปิ จ ญาณสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยนิธ;

ผลจิตฺตานิ เญยฺยานิ, วิญฺญุนา ทฺเวปิ ตีณิ วาฯ

[1355]

เอตฺตาวตา ปเนโส หิ, สกทาคามิ นามยํ;

สกิเทว อิมํ โลกํ, อาคนฺตฺวานฺตกโร ภเวฯ

[1356]

เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว, ปญฺจธา ปจฺจเวกฺขณํ;

เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, สกทาคามิปตฺติยาฯ

[1357]

โยคมารภเต ธีโร, ตติยาย จ ภูมิยา;

พฺยาปาทกามราคานํ, ปหานาย จ ปณฺฑิโตฯ

[1358]

ขนฺธปญฺจกสงฺขาตํ, ตํ สงฺขารคตํ ปน;

อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ, ญาเณน ปริมชฺชติฯ

[1359]

ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;

ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยน ตุฯ

[1360]

ตโต สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;

เอกาวชฺชนวีถิมฺหิ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํฯ

[1361]

พฺยาปาทกามราคานํ, มูลฆาตํ ตุ สาธยํ;

ตสฺสานาคามิมคฺโคยํ, ชายเต ตติโย ปนฯ

ตติยมคฺคญาณํฯ

[1362]

อิมสฺสาปิ จ ญาณสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยนิธ;

ปวตฺติ ผลจิตฺตานํ, เวทิตพฺพา วิภาวินาฯ

[1363]

เอตฺตาวตา ปเนโสปิ, โหตินาคามิ นามยํ;

ตตฺเถว ปรินิพฺพายี, อนาวตฺติสภาวโตฯ

[1364]

เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว, ปญฺจธา ปจฺจเวกฺขณํ;

เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, อนาคามิริยสาวโกฯ

[1365]

โยคมารภเต ธีโร, จตุตฺถาย จ ภูมิยา;

ปตฺติยารูปราคาทิ-ปหานาย จ ปณฺฑิโตฯ

[1366]

ตเถว สงฺขารคตํ, อนิจฺจาทิวเสน โส;

ปริวตฺตติ ญาเณน, ตเถว ปริมชฺชติฯ

[1367]

ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;

ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยน ตุฯ

[1368]

ตโต สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;

เอกาวชฺชนวารสฺมิํ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํฯ

[1369]

ตสฺสารหตฺตมคฺโคยํ,

ชายเต ตุ ตโต ปรํ;

รูปราคาทิโทสานํ,

วิทฺธํสาย กโร ปนฯ

จตุตฺถมคฺคญาณํฯ

[1370]

อิมสฺสาปิ จ ญาณสฺส, เหฏฺฐา วุตฺตนเยนิธ;

ปวตฺติ ผลจิตฺตานํ, เวทิตพฺพา วิภาวินาฯ

[1371]

เอตฺตาวตา ปเนโส หิ,

อรหา นาม อฏฺฐโม;

อริโย ปุคฺคโล โหติ,

มหาขีณาสโว อยํฯ

[1372]

อนุปฺปตฺตสทตฺโถ จ,

ขีณสํโยชโน มุนิ;

สเทวกสฺส โลกสฺส,

ทกฺขิเณยฺโย อนุตฺตโรฯ

[1373]

เอตฺตาวตา จตสฺโสปิ, ญาณทสฺสนสุทฺธิโย;

หิตตฺถาย จ ภิกฺขูนํ, สงฺเขเปเนว ทสฺสิตาฯ

[1374]

สทฺเธน สมฺมา ปน ภาวนียา,

อริยาย ปญฺญาย จ ภาวนาย;

วิสุทฺธิกาเมน ตโปธเนน,

ภวกฺขยํ ปตฺถยตา พุเธนฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส นาม

พาวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

23. เตวีสติโม ปริจฺเฉโท