มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

[1263]

กลาปสมฺมสเนเนว ,

โยโค กรณิโย สิยา;

มคฺคามคฺเค ตุ ญาณํ ต-

มธิคนฺตุํ ปนิจฺฉตาฯ

[1264]

ปจฺจุปฺปนฺนสฺส ธมฺมสฺส, นิพฺพตฺติ อุทโย มโต;

วโย วิปริณาโมติ, ตสฺเสว สมุทีริตาฯ

[1265]

อนุปสฺสนาปิ ญาณนฺติ, วรญาเณน เทสิตํ;

โส ปเนวํ ปชานาติ, โยคาวจรมาณโวฯ

[1266]

อิมสฺส นามรูปสฺส, ปุพฺเพ อุปฺปตฺติโต ปน;

นิจโย ราสิ วา นตฺถิ, ตถา อุปฺปชฺชโตปิ จฯ

[1267]

ราสิโต นิจยา วาปิ, นตฺถิ อาคมนนฺติ จ;

ตถา นิรุชฺฌมานสฺส, น ทิสาคมนนฺติ จฯ

[1268]

นิรุทฺธสฺสาปิ เอกสฺมิํ, ฐาเน นตฺถิ จโยติ จ;

เอตฺถ วีณูปมา วุตฺตา, เอตสฺสตฺถสฺส ทีปเนฯ

[1269]

อุทพฺพยมนกฺการเมวํ สงฺเขปโต ปน;

กตฺวา ตสฺเสว ญาณสฺส, วิภงฺคสฺส วเสน ตุฯ

[1270]

‘‘อวิชฺชาสมุทยา รูปสมุทโย’’ติ หิ อาทินา;

นเยเนเกกขนฺธสฺส, อุทยพฺพยทสฺสเนฯ

[1271]

ทส ทสาติ กตฺวาน, วุตฺตา ปญฺญาสลกฺขณา;

เตสํ ปน วเสนาปิ, ธมฺเม สมนุปสฺสติฯ

[1272]

เอวํ รูปุทโย โหติ, เอวมสฺส วโย อิติ;

อุเทติ เอวํ รูปมฺปิ, เอวํ รูปํ ตุ เวติ จฯ

[1273]

เอวํ ปจฺจยโตเปตฺถ, ขณโต อุทยพฺพยํ;

ปสฺสโต สพฺพธมฺมา จ, ปากฏา โหนฺติ ตสฺส เตฯ

[1274]

อุทเก ทณฺฑราชีว, อารคฺเคริว สาสโป;

วิชฺชุปฺปาทาว ธมฺมา เต, ปริตฺตฏฺฐายิโน สิยุํฯ

[1275]

กทลีสุปินาลาตจกฺกมายุปมา อิเม;

อสารา ปน นิสฺสารา, หุตฺวา ขายนฺติ โยคิโนฯ

[1276]

เอวเมตฺตาวตา เตน, อุทยพฺพยทสฺสนํ;

ลกฺขณานิ จ ปญฺญาส, ปฏิวิชฺฌ ฐิตํ ปนฯ

[1277]

ญาณํ อธิคตํ โหติ, ตรุณํ ปฐมํ ปน;

ยสฺส จาธิคมา โยคี, โหตารทฺธวิปสฺสโกฯ

[1278]

วิปสฺสนาย เหตาย,

กรุณายาถ โยคิโน;

วิปสฺสกสฺส ชายนฺเต,

อุปกฺเลสา ทเสวิเมฯ

[1279]

โอภาโส ปีติ ปสฺสทฺธิ, ญาณํ สทฺธา สตี สุขํ;

อุเปกฺขา วีริยํ นิกนฺตีติ, อุปกฺเลสา ทเสวิเมฯ

[1280]

สมฺปตฺตปฏิเวธสฺส, โสตาปนฺนาทิโนปิ จ;

ตถา วิปฺปฏิปนฺนสฺส, อุปกฺเลสา น ชายเรฯ

[1281]

สมฺมาว ปฏิปนฺนสฺส, ยุตฺตโยคสฺส ภิกฺขุโน;

สทา วิปสฺสกสฺเสว, อุปฺปชฺชนฺติ กิรสฺสุ เตฯ

[1282]

วิปสฺสนาย โอภาโส, โอภาโสติ ปวุจฺจติ;

ตสฺมิํ ปน สมุปฺปนฺเน, โยคาวจรภิกฺขุ โสฯ

[1283]

มคฺคปฺปตฺโต ผลปฺปตฺโต, อหมสฺมีติ คณฺหติ;

อมคฺคํเยว มคฺโคติ, ตสฺเสวํ ปน คณฺหโตฯ

[1284]

เอวํ วิปสฺสนาวีถิ,

โอกฺกนฺตา นาม โหติ สา;

โอภาสเมว โส ภิกฺขุ,

อสฺสาเทนฺโต นิสีทติฯ

[1285]

ปีติ วิปฺปสฺสนาปีติ, ตสฺส ตสฺมิํ ขเณ ปน;

ตทา ปญฺจวิธา ปีติ, ชายนฺเต ขุทฺทิกาทิกาฯ

[1286]

วิปสฺสนาย ปสฺสทฺธิ, ปสฺสทฺธีติ ปวุจฺจติ;

โยคิโน กายจิตฺตานิ, ปสฺสทฺธาเนว โหนฺติ หิฯ

[1287]

ลหูนิ จ มุทูเนว, กมฺมญฺญาเนว โหนฺติ หิ;

ปสฺสทฺธาทีหิ โส ภิกฺขุ, อนุคฺคหิตมานโสฯ

[1288]

อมานุสิํ รติํ นาม,

อนุโภติ อนุตฺตรํ;

ยํ สนฺธาย จ คาถาโย,

ภาสิตา หิ มเหสินาฯ

[1289]

‘‘สุญฺญาคารํ ปวิฏฺฐสฺส, สนฺตจิตฺตสฺส ภิกฺขุโน;

อมานุสี รติ โหติ, สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตฯ

[1290]

‘‘ยโต ยโต สมฺมสติ, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;

ลภตี ปีติปาโมชฺชํ, อมตํ ตํ วิชานต’’นฺติฯ

[1291]

ญาณาทโย อุปกฺเลสา, เญยฺยา วุตฺตนเยนิธ;

เอเต ทส อุปกฺเลสา, วชฺชนียาว โยคินาฯ

[1292]

เอตฺโถภาสาทโย ธมฺมา,

อุปกฺเลสสฺส วตฺถุโต;

อุปกฺเลสาติ นิทฺทิฏฺฐา,

อุปกฺเลสนิกนฺติ ตุฯ

[1293]

ตํ ตมาวชฺชมานสฺส, ภาวนา ปริหายติ;

อสตฺเต สตฺตสญฺญี จ, โหติ อปฺปสฺสุโต นโรฯ

[1294]

สพฺโพภาสาทโย ธมฺเม, น มคฺโคติ วิจารยํ;

มคฺโค วิปสฺสนาญาณํ, อิจฺเจวํ ปน ปณฺฑิโตฯ

[1295]

ววตฺถเปติ มคฺคญฺจ, อมคฺคญฺเจว เจตสา;

ตสฺส เจวํ อยํ มคฺโค, นายํ มคฺโคติ โยคิโนฯ

[1296]

มคฺคามคฺคญฺจ วิญฺญาย, ฐิตญาณมิทํ ปน;

มคฺคามคฺเคสุญาณนฺติ, ภูริญาเณน เทสิตํฯ

[1297]

มคฺคามคฺคญาณทสฺสเนสุ โกวิทา,

สาราสารเวทิโน สมาหิตาหิตา;

มคฺคามคฺคญาณทสฺสนนฺติ ตํ อิทํ,

พุทฺธา พุทฺธสาวกา วทนฺติ วาทิโนฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

นาม วีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

21. เอกวีสติโม ปริจฺเฉโท

ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

[1298]

อฏฺฐญาณวเสเนว , สิขาปกฺกา วิปสฺสนา;

นวมํ ปฏิปทาญาณ-ทสฺสนนฺติ ปวุจฺจติฯ

[1299]

อฏฺฐ ญาณานิ นาเมตฺถ, เวทิตพฺพานิ วิญฺญุนา;

อุปกฺเลสวินิมุตฺตํ, ญาณํ สุวิสทํ ปนฯ

[1300]

อุทยพฺพเย จ ภงฺเค จ, ภเย อาทีนเว ตถา;

นิพฺพิทาปสฺสนาญาณํ, ญาณํ มุจฺจิตุกมฺยตาฯ

[1301]

ปฏิสงฺขา จ สงฺขาเร, อุเปกฺขาญาณมฏฺฐมํ;

อิมานิ อฏฺฐ ญาณานิ, นวมํ สจฺจานุโลมกํฯ

[1302]