เมนู

อนาคตํสญาณสฺส , ยถากมฺมุปคสฺส จ;

ปริกมฺมํ วิสุํ นตฺถิ, อิชฺฌนฺติ ทิพฺพจกฺขุนาฯ

[1102]

จุตูปปาตญาณมฺปิ, ทิพฺพจกฺขุนฺติ วา ปน;

อตฺถโต เอกเมเวทํ, พฺยญฺชเน ปน นานตาฯ

ทิพฺพจกฺขุญาณํฯ

[1103]

โยธ สุณาติ กโรติ จ จิตฺเต,

คนฺถมิมํ ปรมํ ปน ภิกฺขุ;

โส อภิธมฺมมหณฺณวปารํ,

ยาติ อเนน ตเรน ตริตฺวาฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร อภิญฺญานิทฺเทโส นาม

โสฬสโม ปริจฺเฉโทฯ

17. สตฺตรสโม ปริจฺเฉโท

อภิญฺญารมฺมณนิทฺเทโส

[1104]

อนาคตํสญาณญฺจ , ยถากมฺมุปคมฺปิ จ;

ปญฺจ อิทฺธิวิธาทีนิ, สตฺตาภิญฺญา อิมา ปนฯ

[1105]

เอตาสํ ปน สตฺตนฺนํ, อภิญฺญานมิโต ปรํ;

ปวกฺขามิ สมาเสน, อารมฺมณวินิจฺฉยํฯ

[1106]

อารมฺมณตฺติกา วุตฺตา, เย จตฺตาโร มเหสินา;

สตฺตนฺนเมตฺถ ญาณานํ, สมฺปวตฺติํ สุณาถ เมฯ

[1107]

ตตฺถ อิทฺธิวิธญาณํ, ปริตฺตาทีสุ สตฺตสุ;

อารมฺมณวิภาเคสุ, ปวตฺตติ กถํ ปนฯ

[1108]

กาเยนาทิสฺสมาเนน, คนฺตุกาโม ยทาภเว;

จิตฺตสนฺนิสฺสิตํ กตฺวา, กายํ จิตฺตวเสน ตํฯ

[1109]

มหคฺคเต จ จิตฺตสฺมิํ, สมาโรเปติ โส ตทา;

กายารมฺมณโต ญาณํ, ปริตฺตารมฺมณํ สิยาฯ

[1110]

ทิสฺสมาเนน กาเยน, คนฺตุกาโม ยทา ภเว;

กายสนฺนิสฺสิตํ กตฺวา, จิตฺตํ กายวเสน ตํฯ

[1111]

ปาทกชฺฌานจิตฺตํ ตํ, กาเย โรเปติ โส ตทา;

ฌานารมฺมณโต ญาณํ, ตํ มหคฺคตโคจรํฯ

[1112]

อนาคตมตีตญฺจ, กโรติ วิสยํ ยทา;

อตีตารมฺมณํ โหติ, ตทานาคตโคจรํฯ

[1113]

กาเยน ทิสฺสมาเนน, คมเน ปน ภิกฺขุโน;

ปจฺจุปฺปนฺโน ภเว ตสฺส, โคจโรติ วินิทฺทิเสฯ

[1114]

กายํ จิตฺตวเสนาปิ, จิตฺตํ กายวเสน วา;

ปริณามนกาลสฺมิํ, อชฺฌตฺตารมฺมณํ สิยาฯ

[1115]

พหิทฺธารมฺมณํ โหติ, พหิทฺธารูปทสฺสเน;

เอวมิทฺธิวิธํ ญาณํ, สมฺปวตฺตติ สตฺตสุฯ

[1116]

ปจฺจุปฺปนฺเน ปริตฺเต จ, พหิทฺธชฺฌตฺติเกสุปิ;

จตูสฺเวเตสุ ธมฺเมสุ, ทิพฺพโสตํ ปวตฺตติฯ

[1117]

ปจฺจุปฺปนฺโน ปริตฺโต จ, สทฺโท อารมฺมณํ ยโต;

ปริตฺตารมฺมณํ ปจฺจุ-ปฺปนฺนารมฺมณตํ คตํฯ

[1118]

อตฺตโน กุจฺฉิสทฺทสฺส, สวเนปิ ปรสฺส จ;

อชฺฌตฺตารมฺมณญฺเจว, พหิทฺธารมฺมณมฺปิ จฯ

[1119]

เจโตปริยญาณมฺปิ, ปริตฺตาทีสุ อฏฺฐสุ;

อารมฺมณวิภาเคสุ, ปวตฺตติ กถํ ปนฯ

[1120]

ปริตฺตารมฺมณํ โหติ, ปริตฺตานํ ปชานเน;

ชานเน มชฺฌิมานํ ตุ, ตํ มหคฺคตโคจรํฯ

[1121]

ชานเน ปน มคฺคสฺส, ผลสฺสาปิ ปชานเน;

ตทา ปนสฺส ญาณสฺส, อปฺปมาโณว โคจโรฯ

[1122]

ตํ มคฺคารมฺมณํ โหติ, มคฺคจิตฺตสฺส ชานเน;

ปริยาเยเนเวตสฺส, มคฺคารมฺมณตา มตาฯ

[1123]

อตีเต สตฺตทิวส-พฺภนฺตเร จ ยทา ปน;

อนาคเต ตถา สตฺต-ทิวสพฺภนฺตเรปิ จฯ

[1124]

ปเรสํ ปน จิตฺตสฺส, ชานเน สมุทีริตํ;

อตีตารมฺมณญฺเจว, ตทานาคตโคจรํฯ

[1125]

กถญฺจ ปน ตํ ปจฺจุปฺปนฺนโคจรตํ คตํ;

ปจฺจุปฺปนฺนํ ติธา วุตฺตํ, ขณสนฺตติอทฺธโตฯ

[1126]

ตตฺถ ติกฺขณสมฺปตฺตํ, ปจฺจุปฺปนฺนขณาทิกํ;

เอกทฺเวสนฺตติวารปริยาปนฺนมิทํ ปนฯ

[1127]

สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนนฺติ, อาหุ สนฺตติโกวิทา;

เอกพฺภวปริจฺฉินฺนํ, ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ ปจฺฉิมํฯ

[1128]

ขณาทิกตฺตยํ ปจฺจุ-ปฺปนฺนํ ตมาหุ เกจิธ;

เจโตปริยญาณสฺส, โหติ อารมฺมณํ อิติฯ

[1129]

ยถา จ ปุปฺผมุฏฺฐิมฺหิ, อุกฺขิตฺเต คคเน ปน;

อวสฺสํ เอกเมกสฺส, วณฺฏํ วณฺเฏน วิชฺฌติฯ

[1130]

เอวํ มหาชนสฺสาปิ, จิตฺเต อาวชฺชิเต ปน;

เอกสฺส จิตฺตเมเกน, อวสฺสํ ปน วิชฺฌติฯ

[1131]

เยนาวชฺชติ จิตฺเตน, เยน ชานาติ เจตสา;

เตสํ ทฺวินฺนํ สหฏฺฐานา-ภาวโต ตํ น ยุชฺชติฯ

[1132]

ชวนาวชฺชนานํ ตุ, นานารมฺมณปตฺติโต;

อนิฏฺเฐ ปน หิ ฐาเน, อยุตฺตนฺติ ปกาสิตํฯ

[1133]

ตสฺมา สนฺตติอทฺธาน-ปจฺจุปฺปนฺนานเมว ตุ;

วเสน ปจฺจุปฺปนฺนํ ตํ, โหติ อารมฺมณํ อิทํฯ

[1134]

ปจฺจุปฺปนฺนมฺปิ อทฺธาขฺยํ, อิทํ ชวนวารโต;

ทีเปตพฺพนฺติ นิทฺทิฏฺฐํ, ตตฺรายํ ทีปนานโยฯ

[1135]

ยทา ปรสฺส จิตฺตญฺหิ, ญาตุมาวชฺชติทฺธิมา;

อาวชฺชนมโน ตสฺส, ปจฺจุปฺปนฺนขณวฺหยํฯ

[1136]

อารมฺมณํ ตทา กตฺวา, เตน สทฺธิํ นิรุชฺฌติ;

ชวนานิ หิ ชายนฺเต, ตสฺส จตฺตาริ ปญฺจ วาฯ

[1137]

เอเตสํ ปจฺฉิมํ จิตฺตํ, อิทฺธิจิตฺตมุทีริตํ;

กามาวจรจิตฺตานิ, เสสานีติ วินิทฺทิเสฯ

[1138]

เอเตสํ ปน สพฺเพสํ, นิรุทฺธํ ตุ ตเทว จ;

จิตฺตํ อารมฺมณํ โหติ, ตสฺมา สพฺพานิ ตานิปิฯ

[1139]

เอการมฺมณตํ ยนฺติ, น นานารมฺมณานิ หิ;

อทฺธาวสา ภเว ปจฺจุ-ปฺปนฺนารมฺมณโต ปนฯ

[1140]

เอการมฺมณภาเวปิ, อิทฺธิมานสเมว จ;

ปรสฺส จิตฺตํ ชานาติ, เนตรานิ ยถา ปนฯ

[1141]

จกฺขุทฺวาเร ตุ วิญฺญาณํ, รูปํ ปสฺสติ เนตรํ;

เอวเมว จ ตํ อิทฺธิ-จิตฺตเมว จ ชานาติฯ

[1142]

ปรจิตฺตารมฺมณตฺตา, พหิทฺธารมฺมณํ สิยา;

เจโตปริยญาณมฺปิ, อฏฺฐสฺเวว ปวตฺตติฯ

[1143]

ปุพฺเพนิวาสญาณมฺปิ, ปริตฺตาทีสุ อฏฺฐสุ;

อารมฺมณวิภาเคสุ, ปวตฺตติ กถํ ปนฯ

[1144]

กามาวจรขนฺธานํ, สมนุสฺสรเณ ปน;

ปริตฺตารมฺมณํเยว, โหตีติ ปริทีปเยฯ

[1145]

รูปาวจริการุปฺปขนฺธานุสฺสรเณ ปน;

ภวตีติ หิ ญาตพฺพํ, ตํ มหคฺคตโคจรํฯ

[1146]

อตีเต อตฺตนา มคฺคํ, ภาวิตํ ตุ ผลมฺปิ วา;

สมนุสฺสรโต เอว-ปฺปมาณารมฺมณํ สิยาฯ

[1147]

สมนุสฺสรโต มคฺคํ, มคฺคารมฺมณเมว ตํ;

อตีตารมฺมณํเยว, โหติ เอกนฺตโต อิทํฯ

[1148]

เจโตปริยญาณมฺปิ , ยถากมฺมุปคมฺปิ จ;

อตีตารมฺมณา โหนฺติ, กิญฺจาปิ อถ โข ปนฯ

[1149]

เจโตปริยญาณสฺส, สตฺตทฺทิวสพฺภนฺตรํ;

อตีตํ จิตฺตเมวสฺส, อารมฺมณมุทีริตํฯ

[1150]

อตีเต เจตนามตฺตํ, ยถากมฺมุปคสฺสปิ;

ปุพฺเพนิวาสญาณสฺส, นตฺถิ กิญฺจิ อโคจรํฯ

[1151]

อชฺฌตฺตารมฺมณํ อตฺต-ขนฺธานุสฺสรเณ สิยา;

พหิทฺธารมฺมณํ อญฺญ-ขนฺธานุสฺสรเณ ภเวฯ

[1152]

สรเณ นามโคตฺตสฺส, ตํ นวตฺตพฺพโคจรํ;

ปุพฺเพนิวาสญาณมฺปิ, อฏฺฐสฺเวว ปวตฺตติฯ

[1153]

ปจฺจุปฺปนฺเน ปริตฺเต จ, พหิทฺธชฺฌตฺติเกสุปิ;

จตูสฺเวเตสุ ธมฺเมสุ, ทิพฺพจกฺขุ ปวตฺตติฯ

[1154]

ทิพฺพโสตสมํ ทิพฺพ-จกฺขุอารมฺมณกฺกเม;

รูปํ สทฺโทติ ทฺวินฺนํ ตุ, อยเมว วิเสสตาฯ

[1155]

อนาคตํสญาณมฺปิ, ปริตฺตาทีสุ อฏฺฐสุ;

อารมฺมณวิภาเคสุ, ปวตฺตติ กถํ ปนฯ

[1156]

นิพฺพตฺติสฺสติ ยํ กามา-วจเรติ ปชานโต;

ปริตฺตารมฺมณํ โหติ, รูปารูเปสฺวนาคเตฯ

[1157]

นิพฺพตฺติสฺสติ ยญฺจาปิ, สิยา มหคฺคตโคจรํ;

ภาเวสฺสติ อยํ มคฺคํ, ผลํ สจฺฉิกริสฺสติฯ

[1158]

เอวํ ปชานเน อปฺป-มาณารมฺมณตํ ภเว;

มคฺคํ ภาเวสฺสติจฺเจว, ชานเน มคฺคโคจรํฯ

[1159]

เอกนฺเตน อิทํ ญาณํ, โหตานาคตโคจรํ;

เจโตปริยํ ตุ กิญฺจาปิ, โหตานาคตโคจรํฯ

[1160]

อถ โข ปน ตํ สตฺต-ทิวสพฺภนฺตรํ ปน;

จิตฺตเมว จ ชานาติ, น หิ ตํ อญฺญโคจรํฯ

[1161]

อนาคตํสญาณสฺส , อนาคตํสโคจรํ;

‘‘อหํ เทโว ภวิสฺสามิ’’-จฺเจวมชฺฌตฺตโคจรํฯ

[1162]

‘‘ติสฺโส ผุสฺโส อมุตฺรายํ,

นิพฺพตฺติสฺสตินาคเต’’;

อิจฺเจวํ ชานเน ตสฺส,

พหิทฺธารมฺมณํ สิยาฯ

[1163]

ชานเน นามโคตฺตสฺส, ยสฺส กสฺสจินาคเต;

ปุพฺเพนิวาสญาณํว, ตํ นวตฺตพฺพโคจรํฯ

[1164]

ยถากมฺมุปคญาณํ , ปริตฺตาทีสุ ปญฺจสุ;

อารมฺมณวิภาเคสุ, ปวตฺตติ กถํ ปนฯ

[1165]

ชานเน กามกมฺมสฺส, ปริตฺตารมฺมณํ สิยา;

ตถา มหคฺคตกมฺมสฺส, ตํ มหคฺคตโคจรํฯ

[1166]

อตีตเมว ชานาติ, ตสฺมา จาตีตโคจรํ;

อชฺฌตฺตารมฺมณํ โหติ, อตฺตโน กมฺมชานเนฯ

[1167]

พหิทฺธารมฺมณํ โหติ, ปรกมฺมปชานเน;

เอวํ ปวตฺติ ญาตพฺพา, ยถากมฺมุปคสฺสปิฯ

[1168]

สตฺตนฺนมฺปิ อภิญฺญานํ, วุตฺโต อารมฺมณกฺกโม;

เอตฺถ วุตฺตนเยเนว, เวทิตพฺโพ วิภาวินาฯ

[1169]

วิวิธตฺถวณฺณปเทหิ สมฺปนฺนํ,

มธุรตฺถมตินีหรํ คนฺถํ;

โสตุชนสฺส หทยปีติกรํ,

สุเณยฺย โกจิ มนุโช สเจตโนฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร อภิญฺญารมฺมณนิทฺเทโส นาม

สตฺตรสโม ปริจฺเฉโทฯ

18. อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโท