เมนู

กถาวตฺถุปกรณ-อนุฏีกา

คนฺถารมฺภวณฺณนา

สมุทาเย เอกเทสา อนฺโตคธาติ สมุทาโย เตสํ อธิฏฺฐานภาเวน วุตฺโต ยถา ‘‘รุกฺเข สาขา’’ติ ทสฺเสติ ‘‘กถาสมุทายสฺสา’’ติอาทินาฯ ตตฺถ กถานนฺติ ติสฺโส กถา วาโท ชปฺโป วิตณฺฑาติฯ เตสุ เยน ปมาณตกฺเกหิ ปกฺขปฏิปกฺขานํ ปติฏฺฐาปนปฏิกฺเขปา โหนฺติ, โส วาโทฯ เอกาธิกรณา หิ อญฺญมญฺญวิรุทฺธา ธมฺมา ปกฺขปฏิปกฺขา ยถา ‘‘โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’ติ (ที. นิ. 1.65)ฯ นานาธิกรณา ปน อญฺญมญฺญวิรุทฺธาปิ ปกฺขปฏิปกฺขา นาม น โหนฺติ ยถา ‘‘อนิจฺจํ รูปํ, นิจฺจํ นิพฺพาน’’นฺติฯ เยน ฉลชาตินิคฺคหฏฺฐาเนหิ ปกฺขปฏิปกฺขานํ ปติฏฺฐาปนํ ปฏิกฺเขปารมฺโภ, โส ชปฺโปฯ อารมฺภมตฺตเมเวตฺถ, น อตฺถสิทฺธีติ ทสฺสนตฺถํ อารมฺภคฺคหณํฯ ยาย ปน ฉลชาตินิคฺคหฏฺฐาเนหิ ปฏิปกฺขปฏิกฺเขปาย วายมนฺติ, สา วิตณฺฑาฯ ตตฺถ อตฺถวิกปฺปุปปตฺติยา วจนวิฆาโต ฉลํ ยถา ‘‘นวกมฺพโลยํ ปุริโส, ราชา โน สกฺขี’’ติ เอวมาทิ ฯ ทูสนภาสา ชาตโย, อุตฺตรปติรูปกาติ อตฺโถฯ นิคฺคหฏฺฐานานิ ปรโต อาวิ ภวิสฺสนฺติฯ เอวํ วาทชปฺปวิตณฺฑปฺปเภทาสุ ตีสุ กถาสุ อิธ วาทกถา ‘‘กถา’’ติ อธิปฺเปตาฯ สา จ โข อวิปรีตธมฺมตาย ปติฏฺฐาปนวเสน, น วิคฺคาหิกกถาภาเวนาติ เวทิตพฺพํฯ มาติกาฐปเนเนวาติ อุทฺเทสเทสนาย เอวฯ ฐปิตสฺสาติ เทสิตสฺสฯ เทสนา หิ เทเสตพฺพมตฺถํ วิเนยฺยสนฺตาเนสุ ฐปนโต นิกฺขิปนโต ฐปนํ, นิกฺเขโปติ จ วุจฺจติฯ

คนฺถารมฺภวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ