เมนู

3. ติกนิทฺเทสวณฺณนา

[91] เสสสํวรเภเทนาติ กายิกวาจสิกวีติกฺกมโต เสเสน สํวรวินาเสนฯ โส ปน ทฺวารวเสน วุจฺจมาโน มโนทฺวาริโก โหตีติ อาห ‘‘มโนสํวรเภเทนา’’ติฯ อิทานิ ตํ ปการเภเทน ทสฺเสนฺโต ‘‘สติสํวราทิเภเทน วา’’ติ อาห, มุฏฺฐสจฺจาทิปฺปวตฺติยาติ อตฺโถฯ ยํ กิญฺจิ สภาวภูตํ จริตมฺปิ ‘‘สีล’’นฺติ วุจฺจตีติ อกุสลสฺสปิ สีลปริยาโย วุตฺโตฯ

[94] สมานวิสยานนฺติ ปฐมผลาทิโก สมาโน เอวรูโป วิสโย เอเตสนฺติ สมานวิสยา, เตสํฯ

[107] ตทตฺโถ ตปฺปโยชโน โลกุตฺตรสาธโกติ อตฺโถฯ ตสฺส ปรมตฺถสาสนสฺสฯ มูเลกเทสตฺตาติ มูลภาเวน เอกเทสตฺตาฯ

[118] อุนฺนโฬ อุคฺคตตุจฺฉมาโนฯ

[123] สีลสฺส อนุคฺคณฺหนํ อปริสุทฺธิยํ โสธนํ อปาริปูริยํ ปูรณญฺจาติ อาห ‘‘โสเธตพฺเพ จ วฑฺเฒตพฺเพ จา’’ติฯ อธิสีลํ นิสฺสายาติ อธิสีลํ นิสฺสยํ กตฺวา อุปฺปนฺนปญฺญายฯ

[124] คูถสทิสตฺตเมว ทสฺเสติ, น คูถกูปสทิสตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ คูถวเสเนว หิ กูปสฺสปิ ชิคุจฺฉนียตาติฯ อยญฺจ อตฺโถ คูถราสิเยว คูถกูโปติ อิมสฺมิํ ปกฺเข นวตฺตพฺโพ สิยาฯ

[130] สรภงฺคสตฺถาราทโย รูปภวาทิกามาทิปริญฺญํ กตฺวา ปญฺญเปนฺโต โลกิยํ ปริญฺญํ สมฺมเทว ปญฺญเปนฺตีติ อาห ‘‘เยภุยฺเยน น สกฺโกนฺตี’’ติฯ อสมตฺถภาวํ วา สนฺธาย โน จ ปญฺญาเปตุํ สกฺโกนฺตีติ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ

ติกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[133] ปเรนาติ อญฺเญน, อาณตฺเตนาติ อตฺโถฯ อาณตฺติยา อตฺตนา จาติ อาณาปกสฺส อาณตฺติยา, อตฺตนา จ อาณตฺเตน กตํ ตญฺจ ตสฺส อาณาปกสฺส ยํ วจีปโยเคน กตนฺติ โยชนาฯ อาณตฺติยา ปาปสฺสาติ อาณาปนวเสน ปสุตปาปสฺสฯ

[148] เทสนาย กรณภูตายฯ ธมฺมานนฺติ เทสนาย ยถาโพเธตพฺพานํ สีลาทิธมฺมานํฯ

[152] อนนฺตรนฺติ ญาณสฺส อุปฏฺฐิตนฺติ อนนฺตรํ วุตฺตํฯ กิํ ปน ตนฺติ อาห ‘‘วจน’’นฺติฯ ลุชฺชตีติ อิทํ เยน การเณน โลก-สทฺโท ตทตฺเถ ปวตฺโต, ตํ ทสฺเสตีติ อาห ‘‘การณยุตฺต’’นฺติฯ

[156] สหิตาสหิตสฺสาติ กุสลสทฺทโยเคน สามิวจนํ ภุมฺมตฺเถติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สหิตาสหิเตติ อตฺโถ’’ติฯ สหิตภาสเนน เทสกสมฺปตฺติ, สหิตาสหิตโกสลฺเลน สาวกสมฺปตฺติ เวทิตพฺพาฯ ปริสสมฺปตฺติปิ ญาณสมฺปนฺนสฺส ธมฺมกถิกสฺส ปฏิภานสมฺปทาย การณํ โหตีติ อาห ‘‘สาวกสมฺปตฺติยา โพเธตุํ สมตฺถตายา’’ติฯ

[157] กุสลธมฺเมหีติ สมถวิปสฺสนาธมฺเมหิฯ จตุตฺโถ วุตฺโต, โย เนว สงฺฆํ นิมนฺเตติ, น ทานํ เทติฯ

[166] ยมิทํ ‘‘กาเลนา’’ติ วุตฺตนฺติ ‘‘โย ตตฺถ อวณฺโณ, ตมฺปิ ภณติ กาเลนฯ โยปิ ตตฺถ วณฺโณ, ตมฺปิ ภณติ กาเลนา’’ติ ยํ อิทํ ปาฬิยํ วุตฺตํ, ตตฺร ตสฺมิํ วจเน วากฺเย โย ปุคฺคโล ‘‘กาเลน ภณตี’’ติ วุตฺโต, โส กีทิโสติ วิจารณาย ตสฺส ทสฺสนตฺถํ ‘‘กาลญฺญู โหตี’’ติอาทิ ปาฬิยํ วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต สงฺคเห อาหาติ โยชนาฯ

[168] ปุพฺพุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺตีติ ตสฺมิํ อตฺตภาเว ปฐมุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺติฯ เตสํ วิปตฺติ ปวตฺตปฺปจฺจยวิปตฺตีติ โยชนาฯ