เตนาติ ‘‘โน จสฺส, โน จ เม สิยา’’ติ วจเนนฯ เตนาติ วา ยถาวุตฺเตน ตสฺส อตฺถวจเนนฯ อิมสฺส ทุกฺขสฺสาติ อิมสฺส สมฺปติ วตฺตมานสฺส วิญฺญาณาทิทุกฺขสฺสฯ อุทยทสฺสนํ ญาณํฯ จตูหิปีติ ‘‘โน จสฺสา’’ติ จตูหิ ปเทหิฯ ยํ อตฺถีติ ยํ ปรมตฺถโต วิชฺชติ ฯ เตนาห ‘‘ภูตนฺติ สสภาว’’นฺติ, ภูตนฺติ ขนฺธปญฺจกนฺติ อตฺโถฯ ยถาห ‘‘ภูตมิทนฺติ, ภิกฺขเว, สมนุปสฺสถา’’ติฯ วิวฏฺฏมานโส วิวิจฺจมานหทโย ตณฺหาทิโสตโต นิวตฺตชฺฌาสโยฯ อุเปกฺขโก โหตีติ จตฺตภริโย วิย ปุริโส ภยํ นนฺทิญฺจ ปหาย อุทาสิโน โหติฯ

อวิสิฏฺเฐติ หีเนฯ วิสิฏฺเฐติ อุตฺตเมฯ ‘‘ภเว’’ติ วตฺวา ‘‘สมฺภเว’’ติ วุจฺจมานํ อวุตฺตวาจกํ โหตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ปจฺจุปฺปนฺโน’’ติอาทิมาหฯ ภูตเมว วุจฺจตีติ ยํ ภูตนฺติ วุจฺจติ, ตเทว ภโวติ จ วุจฺจติ, ภวติ อโหสีติ วาฯ สมฺภวติ เอตสฺมาติ สมฺภโวฯ ตทาหาโร ตสฺส ภวสฺส ปจฺจโยฯ อนุกฺกเมน มคฺคปญฺญายาติ วิปสฺสนานุกฺกเมน ลทฺธาย อริยมคฺคปญฺญายฯ เตนาติ เสกฺเขนฯ

เอกกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุกนิทฺเทสวณฺณนา

[63] กสฺสจีติ กสฺสจิปิฯ กถญฺจีติ เกนจิ ปกาเรน, วิกฺขมฺภนมตฺเตนาปีติ วุตฺตํ โหติฯ อชฺฌตฺตคฺคหณสฺสาติ อตฺตานํ อธิกิจฺจ อุทฺทิสฺส ปวตฺตคฺคาหสฺสฯ

[83] ปุริมคฺคหิตนฺติ ‘‘กริสฺสติ เม’’ติอาทินา จิตฺเตน ปฐมํ คหิตํฯ ตํ กตนฺติ ตํ ตาทิสํ อุปการํฯ ปุญฺญผลํ อุปชีวนฺโต กตญฺญุปกฺเข ติฏฺฐตีติ วุตฺตํ ‘‘ปุญฺญผลํ อนุปชีวนฺโต’’ติฯ

[90] คุณปาริปูริยา ปริปุณฺโณ ยาวทตฺโถ อิธ ติตฺโตติ อาห ‘‘นิฏฺฐิตกิจฺจตาย นิรุสฺสุกฺโก’’ติฯ

ทุกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ