อโนกาเส ตทุภยาวตฺตพฺพตา วุตฺตาติ ยสฺมา กามราคปฏิฆานุสยานํ ทฺวินฺนํ อุปฺปตฺติฏฺฐานํ, โส เอว ปหาโนกาโสติ สฺวายํ เตสํ อญฺญมญฺญํ อโนกาโส, ตสฺมิํ อโนกาเส ตทุภยสฺส ปหานาปฺปหานสฺส นวตฺตพฺพตา วุตฺตาฯ กามราคานุสโยกาเส หิ ปฏิฆานุสยสฺส อปฺปหีนตฺตา โส ‘‘ตตฺถ ปหีโน’’ติ น วตฺตพฺโพ, อฏฺฐิตตฺตา ปน ‘‘ตตฺถ อปฺปหีโน’’ติ จ, ตสฺมา อโนกาเส ตทุภยาวตฺตพฺพตา วุตฺตาติฯ เตน สทฺธิํ สมาโนกาเสติ เตน กามราเคน สทฺธิํ สมาโนกาเสฯ ‘‘สาธารณฏฺฐาเน’’ติ วุตฺเต กามธาตุยํ สุขุเปกฺขาสุ ปหีโน นาม โหติ, น สมานกาเล ปหีโน ตติยจตุตฺถมคฺควชฺฌตฺตา กามราคมานานุสยานํฯ

ปหีนวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ธาตุวารวณฺณนา

[332-340] อปฺปหีนุปฺปตฺติรหภาวา อิธ อนุคมนสยนานีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ยสฺมิํ …เป.… อตฺโถ’’ติ อาหฯ อิธาปิ ยุตฺตาติ ปุพฺเพ วุตฺตเมวตฺถํ ปรามสติฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘การณลาเภ อุปฺปตฺติอรหตํ ทสฺเสตี’’ติ (ยม. มูลฏี. อนุสยยมก 1)ฯ ฉ ปฏิเสธวจนานีติ ติสฺสนฺนํ ธาตูนํ จุตูปปาตวิสิฏฺฐานํ ปฏิเสธนวเสน วุตฺตวจนานิ, ตโต เอว ธาตุวิเสสนิทฺธารณานิ น โหนฺติฯ ปฏิเสโธติ หิ อิธ สตฺตาปฏิเสโธ วุตฺโตติ อธิปฺปาเยน วทติฯ อญฺญตฺเถ ปน น-กาเร นายํ โทโสฯ อิมํ นาม ธาตุํฯ ตํมูลิกาสูติ ปฏิเสธมูลิกาสุฯ เอวญฺหีติ ‘‘น กามธาตุยา จุตสฺส กามธาตุํ อุปปชฺชนฺตสฺสา’’ติอาทินา ปฐมโยชนาย สติฯ นกามธาตุอาทีสุ อุปปตฺติกิตฺตเนเนว นกามธาตุอาทิคฺคหเณนปิ ธาตุวิเสสสฺเสว คหิตตาย อตฺถโต วิญฺญายมานตฺตาฯ เตนาห ‘‘น กามธาตุ…เป.… วิญฺญายตี’’ติฯ ภญฺชิตพฺพาติ วิภชิตพฺพาฯ วิภาโค ปเนตฺถ ทุวิโธ อิจฺฉิโตติ อาห ‘‘ทฺวิธา กาตพฺพาติ อตฺโถ’’ติฯ ปุจฺฉา จ วิสฺสชฺชนานิ จ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนานิฯ ยถา อวุตฺเต ภงฺคาภาวสฺส อวิญฺญาตตฺตา ‘‘อนุสยา ภงฺคา นตฺถี’’ติ วตฺตพฺพํ, ตถา ตยิทํ ‘‘กติ อนุสยา ภงฺคา’’ติ เอตทเปกฺขนฺติ ตทปิ วตฺตพฺพํฯ ปุจฺฉาเปกฺขญฺหิ วิสฺสชฺชนนฺติฯ

ธาตุวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อนุสยยมกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. จิตฺตยมกํ