เมนู

3. ปริญฺญาวารวณฺณนา

[206-208] ตสฺสาปีติ ปุคฺคโลกาสวารสฺสปิฯ โอกาเส ปุคฺคลสฺเสวาติ ยถาคหิเต โอกาเส โย ปุคฺคโล, ตสฺเสว โอกาสวิสิฏฺฐปุคฺคลสฺเสวาติ อตฺโถฯ ยถา ปน ปุคฺคลวาเร ลพฺภมาเน ปุคฺคโลกาสวาโรปิ ลพฺภติ, เอวํ โอกาสวาโรปิ ลพฺเภยฺยาติ โจทนํ สนฺธายาห ‘‘โอกาสวาโรปิ จา’’ติฯ ตสฺมาติ ยสฺมา วุจฺจมาโนปิ โอกาโส ปุคฺคลสฺส วิเสสภาเวเนว วุจฺเจยฺย, น วิสุํ, ตสฺมาฯ

อญฺญถาติ ปวตฺติวาเร วิย อาทานนิกฺเขปปริจฺฉินฺนํ กมฺมชสนฺตานํ เอกตฺเตน คเหตฺวา ตสฺส อุปฺปาทนิโรธวเสน ปริญฺญาวจเนฯ ‘‘โย รูปกฺขนฺธํ ปริชานาตี’’ติ สนฺนิฏฺฐานปทสงฺคหิตตฺถาภาวทสฺสนมุเขน อิตรสฺสปิ อภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘รุปกฺขนฺธปริชานนสฺส อภาวา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘อามนฺตา’’ติ จ กตํ, ตสฺมา ปวตฺเต จิตฺตกฺขณวเสเนเวตฺถ ตโย อทฺโธ ลพฺภนฺตีติ อตฺโถฯ ‘‘อคฺคมคฺคสมงฺคิญฺจ อรหนฺตญฺจา’’ติ ทฺวินฺนํ ปทานํ ‘‘รูปกฺขนฺธญฺจ น ปริชานนฺติ เวทนากฺขนฺธญฺจ น ปริชานิตฺถา’’ติ ทฺวีหิ ปเทหิ ยถากฺกมํ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ฐเปตฺวา อวเสสา ปุคฺคลา’’ติ ปน ปจฺเจกํ โยเชตพฺพํฯ อคฺคมคฺค…เป.… นตฺถีติ อิมินา อรหตฺตมคฺคญาณสฺเสว ปริญฺญามตฺถกปฺปตฺติยา ปริญฺญากิจฺจํ สาติสยํ, ตทภาวา น อิตเรสนฺติ ทสฺเสติฯ ยโต ตสฺเสว วชิรูปมตา วุตฺตา, เสสานญฺจ วิชฺชูปมตาฯ เตนาติ เตน ยถาวุตฺเตน วจเนนฯ ตทวเสสสพฺพปุคฺคเลติ ตโต อคฺคมคฺคสมงฺคิโต อวเสสสพฺพปุคฺคเลฯ อิมํ ปน ยถาวุตฺตโทสํ ปริหรนฺตา ‘‘ปุถุชฺชนาทโย สนฺธายา’’ติ วทนฺติฯ

ปริญฺญาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ขนฺธยมกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อายตนยมกํ

1. ปณฺณตฺติวาโร

อุทฺเทสวารวณฺณนา

[1-9] วุตฺตนเยนาติ ‘‘อวยวปเทหิ วุตฺโต เอกเทโส สกโล วา สมุทายปทานํ อตฺโถ, สมุทายปเทหิ ปน วุตฺโต เอกนฺเตน อวยวปทานํ อตฺโถ’’ติอาทินา วุตฺเตน นเยนฯ เอเตน ยถาวุตฺตอตฺถวณฺณนานยทสฺสนตาย สพฺพปณฺณตฺติวาราทีสุ ยถารหํ อตฺโถ เนตพฺโพติ ทสฺเสติฯ

อุทฺเทสวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ