10. ขณิกกถาวณฺณนา

[906-907] ปถวิยาทิรูเปสูติ อเนกกลาปสมุทายภูเตสุ สสมฺภารปถวีอาทิรูเปสุฯ ตตฺถ หิ เกสุจิ ปุริมุปฺปนฺเนสุ ฐิเตสุ เกสญฺจิ ตทญฺเญสํ อุปฺปาโท, ตโต ปุริมนฺตรุปฺปนฺนานํ เกสญฺจิ นิโรโธ โหติ เอเกกกลาปรูเปสุ สมานุปฺปาทนิโรธตฺตา เตสํฯ เอวํ ปติฏฺฐานนฺติ เอวํ วุตฺตปฺปกาเรน อสมานุปฺปาทนิโรเธน ปพนฺเธน ปติฏฺฐานปวตฺตีติ อตฺโถฯ สา ปนายํ ยถาวุตฺตา ปวตฺติ กสฺมา รูปสนฺตติยา เอวาติ อาห ‘‘น หิ รูปาน’’นฺติอาทิฯ ตสฺสตฺโถ – ยทิ สพฺเพ สงฺขตธมฺมา สมานกฺขณา, ตถา สติ อรูปสนฺตติยา วิย รูปสนฺตติยาปิ อนนฺตราทิปจฺจเยน วิธินา ปวตฺติ สิยา, น เจตํ อตฺถิฯ ยทิ สิยา, จิตฺตกฺขเณ จิตฺตกฺขเณ ปถวีอาทีนํ อุปฺปาทนิโรเธหิ ภวิตพฺพนฺติฯ

ขณิกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

พาวีสติมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

23. เตวีสติมวคฺโค

1. เอกาธิปฺปายกถาวณฺณนา

[908] เอก-สทฺโท อญฺญตฺโถปิ โหติ ‘‘อิตฺเถเก อภิวทนฺตี’’ติอาทีสุ วิย, อญฺญตฺตญฺเจตฺถ ราคาธิปฺปายโต เวทิตพฺพํ, ปุถุชฺชนสฺส ปน สฉนฺทราคปริโภคภาวโต อาห ‘‘ราคาธิปฺปายโต อญฺญาธิปฺปาโยวาติ วุตฺตํ โหตี’’ติฯ โก ปน โส อญฺญาธิปฺปาโยติ? กรุณาธิปฺปาโยฯ เตน วุตฺตํ ‘‘กรุณาธิปฺปาเยน เอกาธิปฺปาโย’’ติฯ อยญฺจ นโย อิตฺถิยา ชีวิตรกฺขณตฺถํ การุญฺเญน มโนรถํ ปูเรนฺตสฺส โพธิสตฺตสฺส สํวรวินาโส น โหตีติ เอวํวาทินํ ปรวาทิํ สนฺธาย วุตฺโต, ปณิธานาธิปฺปายวาทินํ ปน สนฺธาย ‘‘เอโก อธิปฺปาโยติ เอตฺถา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปุตฺตมุขทสฺสนาธิปฺปาโยปิ เอตฺเถว สงฺคหํ คโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ เอกโตภาเวติ สหภาเวฯ

เอกาธิปฺปายกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-7. อิสฺสริยกามการิกากถาวณฺณนา

[910-914] อิสฺสริเยนาติ จิตฺติสฺสริเยน, น เจโตวสิภาเวนาติ อตฺโถฯ กามการิกํ ยถิจฺฉิตนิปฺผาทนํฯ อิสฺสริยกามการิกาเหตูติ อิสฺสริยกามการิภาวนิมิตฺตํ, ตสฺส นิพฺพตฺตนตฺถนฺติ อตฺโถฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา กรียตีติ มิจฺฉาภินิเวเสเนว ยา กาจิ ทุกฺกรการิกา กรียตีติ อตฺโถฯ

อิสฺสริยกามการิกากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ปติรูปกถาวณฺณนา

[915-916] เมตฺตาทโย วิยาติ ยถา เมตฺตา กรุณา มุทิตา จ สิเนหสภาวาปิ อรญฺชนสภาวตฺตา อสํกิลิฏฺฐตฺตา จ น ราโค, เอวํ ราคปติรูปโก โกจิ ธมฺโม นตฺถิ ฐเปตฺวา เมตฺตาทโย, อญฺญจิตฺตสฺส สินิยฺหนากาโร ราคสฺเสว ปวตฺติอากาโรติ อตฺโถฯ เตเนวาห ‘‘ราคเมว คณฺหาตี’’ติฯ เอวํ โทเสปีติ เอตฺถ อิสฺสาทโย วิย น โทโส โทสปติรูปโก โกจิ อตฺถีติ โทสเมว คณฺหาตีติ โยเชตพฺพํฯ ฐเปตฺวา หิ อิสฺสาทโย อญฺญจิตฺตสฺส ทุสฺสนากาโร โทสสฺเสว ปวตฺติอากาโรติฯ

ปติรูปกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ