3. อาเนญฺชกถาวณฺณนา

[896] เหตุสรูปารมฺมณสมฺปยุตฺตธมฺมารมฺมณาทิโต ภวงฺคสทิสตฺตา จุติจิตฺตํ ‘‘ภวงฺคจิตฺต’’นฺติ อาหฯ

อาเนญฺชกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-7. ติสฺโสปิกถาวณฺณนา

[898-900] อรหตฺตปฺปตฺติปิ คพฺเภเยว อตฺถีติ มญฺญติฯ สตฺตวสฺสิกา หิ โสปากสามเณราทโย อรหตฺตํ ปตฺตาฯ สตฺตวสฺสิโกปิ คพฺโภ อตฺถีติ ปรวาทิโน อธิปฺปาโยฯ อากาเสน คจฺฉนฺโต วิย สุปินํ อากาสสุปินํฯ ตํ อภิญฺญานิพฺพตฺตํ มญฺญตีติ นิทสฺสนํ กตฺวา ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อากาสคมนาทิอภิญฺญา วิยา’’ติฯ เหฏฺฐิมานํ จตุนฺนํ วา มคฺคานํ อธิคเมน ธมฺมาภิสมโย อคฺคผลาธิคเมน อรหตฺตปฺปตฺติ จ สุปิเน อตฺถีติ มญฺญตีติ โยชนาฯ

ติสฺโสปิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. อาเสวนปจฺจยกถาวณฺณนา

[903-905] พีชํ จตุมธุรภาวํ น คณฺหาตีติ อิทํ สกสมยวเสน วุตฺตํ, ปรสมเย ปน รูปธมฺมาปิ อรูปธมฺเมหิ สมานกฺขณา เอว อิจฺฉิตาฯ เตเนวาห ‘‘สพฺเพ ธมฺมา ขณิกา’’ติฯ ขณิกตฺเตปิ วา อเจตเนสุปิ อนินฺทฺริยพทฺธรูเปสุ ภาวนาวิเสโส ลพฺภติ, กิมงฺคํ ปน สเจตเนสูติ ทสฺเสตุํ ‘‘ยถา พีชํ จตุมธุรภาวํ น คณฺหาตี’’ติ นิทสฺสนนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ อาเสเวนฺโต นาม โกจิ ธมฺโม นตฺถิ อิตฺตรตาย อนวฏฺฐานโตติ อธิปฺปาโยฯ อิตฺตรขณตาย เอว ปน อาเสวนํ ลพฺภติฯ กุสลาทิภาเวน หิ อตฺตสทิสสฺส ปโยเคน กรณียสฺส ปุนปฺปุนํ กรณปฺปวตฺตนํ อตฺตสทิสตาปาทนํ วาสนํ วา อาเสวนํ ปุเร ปริจิตคนฺโถ วิย ปจฺฉิมสฺสาติฯ

อาเสวนปจฺจยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ขณิกกถาวณฺณนา

[906-907] ปถวิยาทิรูเปสูติ อเนกกลาปสมุทายภูเตสุ สสมฺภารปถวีอาทิรูเปสุฯ ตตฺถ หิ เกสุจิ ปุริมุปฺปนฺเนสุ ฐิเตสุ เกสญฺจิ ตทญฺเญสํ อุปฺปาโท, ตโต ปุริมนฺตรุปฺปนฺนานํ เกสญฺจิ นิโรโธ โหติ เอเกกกลาปรูเปสุ สมานุปฺปาทนิโรธตฺตา เตสํฯ เอวํ ปติฏฺฐานนฺติ เอวํ วุตฺตปฺปกาเรน อสมานุปฺปาทนิโรเธน ปพนฺเธน ปติฏฺฐานปวตฺตีติ อตฺโถฯ สา ปนายํ ยถาวุตฺตา ปวตฺติ กสฺมา รูปสนฺตติยา เอวาติ อาห ‘‘น หิ รูปาน’’นฺติอาทิฯ ตสฺสตฺโถ – ยทิ สพฺเพ สงฺขตธมฺมา สมานกฺขณา, ตถา สติ อรูปสนฺตติยา วิย รูปสนฺตติยาปิ อนนฺตราทิปจฺจเยน วิธินา ปวตฺติ สิยา, น เจตํ อตฺถิฯ ยทิ สิยา, จิตฺตกฺขเณ จิตฺตกฺขเณ ปถวีอาทีนํ อุปฺปาทนิโรเธหิ ภวิตพฺพนฺติฯ

ขณิกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

พาวีสติมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

23. เตวีสติมวคฺโค

1. เอกาธิปฺปายกถาวณฺณนา

[908] เอก-สทฺโท อญฺญตฺโถปิ โหติ ‘‘อิตฺเถเก อภิวทนฺตี’’ติอาทีสุ วิย, อญฺญตฺตญฺเจตฺถ ราคาธิปฺปายโต เวทิตพฺพํ, ปุถุชฺชนสฺส ปน สฉนฺทราคปริโภคภาวโต อาห ‘‘ราคาธิปฺปายโต อญฺญาธิปฺปาโยวาติ วุตฺตํ โหตี’’ติฯ โก ปน โส อญฺญาธิปฺปาโยติ? กรุณาธิปฺปาโยฯ เตน วุตฺตํ ‘‘กรุณาธิปฺปาเยน เอกาธิปฺปาโย’’ติฯ อยญฺจ นโย อิตฺถิยา ชีวิตรกฺขณตฺถํ การุญฺเญน มโนรถํ ปูเรนฺตสฺส โพธิสตฺตสฺส สํวรวินาโส น โหตีติ เอวํวาทินํ ปรวาทิํ สนฺธาย วุตฺโต, ปณิธานาธิปฺปายวาทินํ ปน สนฺธาย ‘‘เอโก อธิปฺปาโยติ เอตฺถา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปุตฺตมุขทสฺสนาธิปฺปาโยปิ เอตฺเถว สงฺคหํ คโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ เอกโตภาเวติ สหภาเวฯ

เอกาธิปฺปายกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ