6. ญาณกถาวณฺณนา

[876-877] ‘‘ทฺวาทสวตฺถุกํ ญาณํ โลกุตฺตร’’นฺติ เอตฺถ ทฺวาทสวตฺถุกสฺส ญาณสฺส โลกุตฺตรตา ปติฏฺฐาปียตีติ ทสฺเสนฺโต ปฐมวิกปฺปํ วตฺวา ปุน โลกุตฺตรญาณสฺส ทฺวาทสวตฺถุกตา ปติฏฺฐาปียตีติ ทสฺเสตุํ ‘‘ตํ วา…เป.… อตฺโถ’’ติ อาหฯ ปริญฺเญยฺยนฺติ เอตฺถ อิติ-สทฺโท อาทิอตฺโถ, ปการตฺโถ วาฯ เตน ‘‘ปหาตพฺพ’’นฺติ เอวมาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ปริญฺญาตนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ‘‘ปริญฺเญยฺยํ ปริญฺญาต’’นฺติอาทินา ปริชานนาทิกิริยาย นิพฺพตฺเตตพฺพตา นิพฺพตฺติตตา จ ทสฺสิตา, น นิพฺพตฺติยมานตาติฯ เยน ปน สา โหติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สจฺจญาณํ ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ สจฺจญาณนฺติ ทุกฺขาทิสจฺจสภาวาวโพธกํ ญาณํ, ยํ สนฺธาย ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ มคฺคกฺขเณปีติ อปิ-สทฺเทน ตโต ปุพฺพาปรภาเคปีติ ทฏฺฐพฺพํฯ ปริชานนาทิกิจฺจสาธนวเสน โหติ อสมฺโมหโต วิสยโต จาติ อธิปฺปาโยฯ

ญาณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

วีสติมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุตฺโถ ปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

21. เอกวีสติมวคฺโค

1. สาสนกถาวณฺณนา

[878] สมุทายาติ ‘‘สาสนํ นวํ กต’’นฺติอาทินา ปุจฺฉาวเสน ปวตฺตา วจนสมุทายาฯ เอกเทสานนฺติ ตทวยวานํฯ ‘‘ตีสุปิ ปุจฺฉาสู’’ติ เอวํ อธิกรณภาเวน วุตฺตาฯ

สาสนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อิทฺธิกถาวณฺณนา

[883-884] อธิปฺปายวเสนาติ ตถา ตถา อธิมุจฺจนาธิปฺปายวเสนฯ

อิทฺธิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ธมฺมกถาวณฺณนา

[887-888] รูปสภาโว รูปฏฺโฐติ อาห ‘‘รูปฏฺโฐ นาม โกจิ รูปโต อญฺโญ นตฺถี’’ติฯ ยํ ปน ยโต อญฺญํ, น ตํ ตํสภาวนฺติ อาห ‘‘รูปฏฺฐโต อญฺญํ รูปญฺจ น โหตี’’ติ, รูปเมว น โหตีติ อตฺโถฯ เอเตน พฺยติเรกโต ตมตฺถํ สาเธติฯ ตสฺมาติ ยสฺมา รูปโต อญฺโญ รูปฏฺโฐ นตฺถิ, รูปฏฺฐโต จ อญฺญํ รูปํ, ตสฺมา รูปํ รูปเมว รูปสภาวเมวาติ เอว-กาเรน นิวตฺติตํ ทสฺเสติ ‘‘น เวทนาทิสภาว’’นฺติฯ อธิปฺปาเยนาติ รูปรูปฏฺฐานํ อนญฺญตฺตาธิปฺปาเยนฯ อญฺญถาติ เตสํ อญฺญตฺเต รูปฏฺเฐน นิยเมน รูปํ นิยตนฺติ วตฺตพฺพนฺติ โยชนาฯ ทสฺสิโตเยว โหติ อตฺถโต อาปนฺนตฺตาฯ น หิ อภินฺเน วตฺถุสฺมิํ ปริยายนฺตรเภทํ กโรติฯ อญฺญตฺตนฺติ รูปสภาวานํ รูปรูปฏฺฐานญฺจฯ สสามินิทฺเทสสิทฺธาเภทา ‘‘สิลาปุตฺตกสฺส สรีร’’นฺติ วิย, กปฺปนามตฺตโต จายํ เภโท, น ปรมตฺถโตติ อาห ‘‘คเหตฺวา วิย ปวตฺโต’’ติฯ เวทนาทีหิ นานตฺตเมวาติ เวทนาทีหิ อญฺญตฺตเมวฯ โส สภาโวติ โส รูปสภาโวฯ นานตฺตสญฺญาปนตฺถนฺติ รูปสฺส สภาโว, น เวทนาทีนนฺติ เอวํ เภทสฺส ญาปนตฺถํฯ ตญฺจ วจนนฺติ ‘‘รูปํ รูปฏฺเฐน น นิยต’’นฺติ วจนํฯ วุตฺตปฺปกาเรนาติ ‘‘รูปฏฺฐโต อญฺญสฺส รูปสฺส อภาวา’’ติอาทินา วุตฺตากาเรนฯ ยทิ สโทสํ, อถ กสฺมา ปฏิชานาตีติ โยชนาฯ

วุตฺตเมว การณนฺติ ‘‘รูปํ รูปเมว, น เวทนาทิสภาว’’นฺติ เอวํ วุตฺตเมว ยุตฺติํฯ ปเรน โจทิตนฺติ ‘‘น วตฺตพฺพํ รูปํ รูปฏฺเฐน นิยต’’นฺติอาทินา ปรวาทิโน โจทนํ สนฺธายาหฯ ตเมว การณํ ทสฺเสตฺวาติ ตเมว ยถาวุตฺตํ ยุตฺติํ ‘‘เอตฺถ หี’’ติอาทินา ทสฺเสตฺวาฯ โจทนํ นิวตฺเตตีติ ‘‘อถ กสฺมา ปฏิชานาตี’’ติ วุตฺตํ โจทนํ นิวตฺเตติฯ ยมตฺถํ สนฺธาย ‘‘อิโต อญฺญถา’’ติ วุตฺตํ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘รูปาที’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

ธมฺมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เอกวีสติมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

22. พาวีสติมวคฺโค

2. กุสลจิตฺตกถาวณฺณนา

[894-895] ปุริมชวนกฺขเณติ ปรินิพฺพานจิตฺตโต อนนฺตราตีตปุริมชวนวารกฺขเณฯ

กุสลจิตฺตกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ