7. ลกฺขณกถาวณฺณนา

[402] ตสฺมาติ ยสฺมา อโพธิสตฺตสฺสปิ จกฺกวตฺติโน ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโม โพธิสตฺตสฺสปิ จริมภวโต อญฺญตฺถ อสมนฺนาคโม โหติ, ตสฺมา ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสตฺโตวาติ อิมสฺสตฺถสฺส อสาธกํฯ เตนาห ‘‘อาภตมฺปิ อนาภตสทิสเมวา’’ติฯ

ลกฺขณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. นิยาโมกฺกนฺติกถาวณฺณนา

[403] ปารมีปูรณนฺติ อิทํ โพธิจริยาย อุปลกฺขณํ, น ปารมีนํ ปุณฺณภาวทสฺสนํฯ เตน เตสํ อารมฺภสมาทานาทีนมฺปิ สงฺคโห กโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ มหาภินีหารโต ปฏฺฐาย หิ มหาสตฺตา นิยตาติ วุจฺจนฺติฯ ยถาห – ‘‘เอวํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนา, โพธิยา นิยตา นรา’’ติ, ‘‘ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสตี’’ติ จ, น นิยามสฺส นาม กสฺสจิ ธมฺมสฺส อุปฺปนฺนตฺตา พฺยากโรนฺติ, อถ โข เอกํเสนายํ ปารมิโย ปูเรตฺวา พุทฺโธ ภวิสฺสตีติ กตฺวา พฺยากโรนฺตีติ ปรวาทีปริกปฺปิตํ ธมฺมนฺตรํ ปฏิเสเธติ, น โพธิยา นิยตตฺตํฯ เตนาห ‘‘เกวลญฺหิ น’’นฺติอาทิฯ

นิยาโมกฺกนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สพฺพสํโยชนปฺปหานกถาวณฺณนา

[413] สติปิ เกสญฺจิ สํโยชนานํ เหฏฺฐิมมคฺเคหิ ปหีนตฺเต ‘‘ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา’’ติอาทีสุ วิย วณฺณภณนมุเขน อนวเสสตญฺจ สนฺธาย สพฺพสํโยชนปฺปหานกิตฺตนํ ปริยายวจนนฺติ อาห ‘‘อิมํ ปริยายํ อคฺคเหตฺวา’’ติฯ อรหตฺตมคฺเคน ปชหนโต เอวาติ คณฺหาตีติ อคฺคมคฺโค เอว สพฺพสํโยชนานิ ปชหตีติ ลทฺธิํ คณฺหาตีติ วทนฺติ ปทการาฯ เอวํ สตีติ ยทิ อนวเสสตามตฺเตน ตถา ปฏิชานาติฯ

สพฺพสํโยชนปฺปหานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุตฺถวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปญฺจมวคฺโค

1. วิมุตฺติกถาวณฺณนา

[418] ผลญาณํ น โหติ, เสสานิ วิปสฺสนามคฺคปจฺจเวกฺขณญาณานิ วิมุตฺตานีติ น วตฺตพฺพานีติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ เอเตสุ จตูสุ ญาเณสุฯ วิปสฺสนาคฺคหเณน คหิตํ มคฺคาทิกิจฺจวิทูรกิจฺจตฺตา วิปสฺสนาปริโยสานตฺตา จฯ

วิมุตฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อเสขญาณกถาวณฺณนา

[421] อเสเข อารพฺภ ปวตฺตตฺตา อเสขญาณนฺติ ปรสฺส ลทฺธิ, น อเสเข อเสขธมฺเม ปริยาปนฺนนฺติ อิมมตฺถมาห ‘‘เอเตน…เป.… ทสฺเสตี’’ติฯ

อเสขญาณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. วิปรีตกถาวณฺณนา

[424] อสิเว สิวาติ โวหารํ วิย อญฺญาเณ…เป.… วทติฯ

วิปรีตกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. นิยามกถาวณฺณนา

[428-431] ยนฺติ ยํ ญาณํฯ สจฺจานุโลมนฺติ สจฺจปฺปฏิเวธานุกูลํฯ วิปรีตานุโยคโต ปภุติ คเณตฺวา ‘‘จตุตฺถ’’นฺติ อาห น อนิยตสฺส นิยามคมนายาติ อวิปรีตานุโยคโต ปภุติ คเณตฺวา, ตถา สติ ปญฺจมภาวโต วิเสสภาวโต จฯ

นิยามกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ