1. ปรูปหารวณฺณนา

[307] วิกฺขมฺภิตราคาว อวิกฺขมฺภิตราคานํ อธิมานิกตาย อสมฺภวโตติ ยาว อธิมานิกํ, ตาว สมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘อธิมานิกาน’’นฺติ อิทํ ภูตปุพฺพคติยา วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อธิมานิกปุพฺพา อธิปฺเปตา สิยุ’’นฺติฯ

[308] ยํ วิมติคาหการณํ วุจฺจมานํ, ตํ ‘‘หนฺท หี’’ติ ปรํ โชเตตีติ อธิปฺปาเยนาห ‘‘การณตฺเถติ ยุตฺต’’นฺติฯ วิมติคาหสฺส ปน นิจฺฉิตตํ ‘‘หนฺท หี’’ติ ปรํ โชเตตีติ วุตฺตํ ‘‘วจสายตฺเถ’’ติฯ

ปรูปหารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. วจีเภทกถาวณฺณนา

[326] โสติ ปฐมมคฺคฏฺโฐฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ‘‘วิรชํ วีตมลํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิ ‘ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ, สพฺพํ ตํ นิโรธธมฺม’’’นฺติ สุตฺตสฺส อตฺถํ อญฺญถา คเหตฺวา อุทยพฺพยานุปสฺสนานิสฺสนฺเทน มคฺคกฺขเณปิ ทุกฺขนฺติ วิปสฺสนา อุปฏฺฐาติ, ตสฺมา ‘‘โส ทุกฺขมิจฺเจว วาจํ ภาสตี’’ติ วทนฺติฯ

[328] อิจฺฉิเตติ ปรวาทินา สมฺปฏิจฺฉิเตฯ อาโรปิเตติ ยุตฺตินิทฺธารเณน ตสฺมิํ อตฺเถ ปติฏฺฐาปิเต ยุชฺชติ, วจีสมุฏฺฐาปนกฺขณโต ปน ปจฺฉา ตํ สทฺทํ สุณาตีติ อิจฺฉิเต น ยุชฺชติ โสตวิญฺญาณสฺส ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ ยสฺมา ปน อตฺตนา นิจฺฉาริตํ สทฺทํ อตฺตนาปิ สุณาติ, ตสฺมา โสตวิญฺญาณํ ‘‘เยน ตํ สทฺทํ สุณาตี’’ติ อฏฺฐกถายํ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[332] โลกุตฺตรมคฺคกฺขเณติ ปฐมชฺฌานิกสฺส ปฐมมคฺคสฺส ขเณฯ อภิภูสุตฺตาหรเณ อธิปฺปาโย วตฺตพฺโพติ เอเตน ตทาหรณสฺส อสมฺพนฺธตํ ทสฺเสติฯ เตนาห ‘‘ตสฺมา อสาธก’’นฺติฯ

วจีเภทกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ