เมนู

[215] เอวํ ปุริเมสุปิ ทฺวีสูติ กสฺมา วุตฺตํ, นนุ สุตฺตนฺตภาชนีเย ทุกฺขนิโรธคามินิปฏิปทานิทฺเทเส โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสโก มคฺโค วุตฺโตฯ ตสฺส หิ อฏฺฐกถายํ (วิภ. อฏฺฐ. 205) ‘‘จตูสุ สจฺเจสุ อุคฺคหาทิวเสน ปุพฺพภาคญาณุปฺปตฺติํ สนฺธาย อิทํ ‘ทุกฺเข ญาณ’นฺติอาทิ วุตฺตํ, ปฏิเวธกฺขเณ ปน เอกเมว ญาณํ โหตี’’ติ สมฺมาทิฏฺฐิยา, ตถา สมฺมาสงฺกปฺปาทีนญฺจ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกตา ทสฺสิตา ‘‘อปิเจสา สมฺมาทิฏฺฐิ นาม ปุพฺพภาเค นานากฺขณา นานารมฺมณา โหติ, มคฺคกฺขเณ เอกกฺขณา เอการมฺมณา’’ติอาทินา จาติ? สจฺจเมตํ, เอวํ ปน อาคมนวเสน ตตฺถาปิ จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานทสฺสนาทิมุเขน อริโยว อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ทสฺสิโตฯ เอวญฺจ กตฺวา ‘‘ปฏิเวธกฺขเณ ปน เอกเมว ญาณํ โหตี’’ติ มคฺคญาณสฺส เอกสฺเสว ทุกฺขญาณาทิตา, ‘‘มคฺคกฺขเณ ปน…เป.… เอโกว กุสลสงฺกปฺโป อุปฺปชฺชติ, อยํ สมฺมาสงฺกปฺโป นามา’’ติอาทินา มคฺคสงฺกปฺปาทีนํ สมฺมาสงฺกปฺปาทิตา จ นิทฺธาริตา, ปาฬิยญฺจ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ อุทฺทิสิตฺวา ตเมว นิทฺทิสิตุํ ‘‘ทุกฺเข ญาณ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ เตน สุตฺตนฺตภาชนีเยปิ ทฺวินฺนํ โลกิยตา, ทฺวินฺนํ โลกุตฺตรตา วุตฺตา ‘‘เอวํ ปุริเมสุปิ ทฺวีสูติ เอเตนาติฯ

ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สจฺจวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อินฺทฺริยวิภงฺโค

1. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา