เมนู

[952] โอสีทนากาเรนาติ กตฺตพฺพกมฺเม อนุสฺสหนากาเรนฯ

[958] เต อภินิเวสา อสญฺญีวาทา วทนฺติ เอเตหีติฯ

อฏฺฐกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. นวกนิทฺเทสวณฺณนา

[960-963] ทสมสฺสาติ อฏฺฐานฆาตสฺสฯ

อชฺฌตฺตนฺติ โคจรชฺฌตฺตํ อธิปฺเปตํฯ เอตสฺส คาถาวจนสฺสฯ นิฏฺฐเปตฺวาติ อภินิวิสฺสฯ

[964] อญฺเญสํ ผสฺสาทีนํ สงฺขตภาเว ยถาสกํปจฺจเยหิฯ เยนากาเรน มานสฺส สาติสยา ปวตฺติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘อหนฺติ, อสฺมีติ จา’’ติ วุตฺตํฯ อตฺตโนติ ทิฏฺฐิคตปริกปฺปิตสฺส อตฺตโนฯ ยถา มานสฺส สมฺปคฺคหวเสน, เอวํ ตณฺหาย มมตฺตวเสน, ทิฏฺฐิยา นิจฺจาทิวเสน ปวตฺติ วิเสสวตี สมาเนปิ อนาคตกาลามสเนติ อาห ‘‘ภวิสฺสนฺตี…เป.… วุตฺโต’’ติฯ ‘‘อหมสฺมี’’ติ ปน ปวตฺตมานสฺเสว ภวตีติ สพฺพปทสาธารณสฺส มานสฺเสว วเสน อิญฺชิตาทิตา อฏฺฐกถายํ วุตฺตาฯ

นวกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทสกนิทฺเทสวณฺณนา

[970] สงฺกปฺปนนฺติ ‘‘กุสลตา’’ติ วุตฺตปทสฺส อตฺถวจนํฯ ตสฺสา อุปายจินฺตายฯ มิจฺฉาภาโว สาวชฺชภาโวฯ ตทากาโร โมโหติ ยถาวุตฺตากาเรน ปวตฺเต จิตฺตุปฺปาเท โมโหฯ ตสฺสาปิ ยถาวุตฺตปจฺจเวกฺขณายปิ ยถากตปาเปปิฯ อธิมานสมฺปยุตฺตํ สญฺชานนํ ปกติปุริสนฺตรทสฺสนาทิวเสน ปวตฺตํ ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตจิตฺตํ ผลํ วิย วิมุตฺตนฺติ คหิตํ ทฏฺฐพฺพํฯ

ทสกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตณฺหาวิจริตนิทฺเทสวณฺณนา

[973] วิเสสํ อกตฺวาติ อนุปนิธานํ, สมโต จ อสมโต จ อุปนิธานนฺติ อิมํ วิภาคํ อกตฺวา, โย ‘‘อิตฺถํ, เอวํ, อญฺญถา’’ติ ปเทหิ ปกาสิโตฯ

วิเสสสฺสาติ ‘‘อิตฺถํ, เอวํ, อญฺญถา’’ติ ยถาวุตฺตสฺเสว วิเสสสฺสฯ ทิฏฺฐิยาติ ทิฏฺฐิยา คหิตาย ตทวินาภาวินี ตณฺหา ทสฺสิตาฯ สีสสีสมูลเกหีติ จตูหิ สีเสหิ, ทฺวาทสหิ จ สีสมูลเกหิฯ สยเมว จ ตณฺหา ทสฺสิตาติ โยชนาฯ ยทิ ทิฏฺฐิมานคาโหปิ อิธาธิปฺเปโต, ยโต ‘‘ตณฺหามานทิฏฺฐิวเสน สมูหคาหโต’’ติ (วิภ. อฏฺฐ. 973) อฏฺฐกถายํ วุตฺตํ, กถํ ‘‘ตณฺหาวิจริตานี’’ติ วจนนฺติ อาห ‘‘ทิฏฺฐิมาเนสู’’ติอาทิฯ ตํมูลกตฺตาติ ตณฺหามูลกตฺตาฯ

[974] น อวกฺกรียตีติ อนวการี, ตํ อนวการิํ กตฺวา, ตํ ปทนฺตเรน วิภาเวนฺโต ‘‘อนวกฺกริ, ตํ กตฺวา’’ติ อาหฯ วิกฺเขปนํ อวยวโต วิภาโคฯ อตฺตโต อวินิพฺภุชิตฺวาติ ยฺวายํ ทิฏฺฐิคติกปริกปฺปิโต อตฺตา, ตโต อวิสุํ กตฺวาฯ

[976] พหิกตานิ รูปาทีนิ อุปคนฺตฺวา ปวตฺตา ตณฺหา อุปาทายาติ วุตฺตาติ โยชนาฯ

เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส เอกสฺมิํ อตฺตภาเว กสฺสจิ ตณฺหาวิจริตสฺส อสมฺภโว, กสฺสจิเทว สมฺภโวติ อาห ‘‘กสฺสจิ สมฺภวทสฺสนตฺถํ วุตฺต’’นฺติฯ

ตณฺหาวิจริตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ขุทฺทกวตฺถุวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

18. ธมฺมหทยวิภงฺโค

1. สพฺพสงฺคาหิกวารวณฺณนา