เมนู

[648] เอเตสํ ปทานํ สพฺเพน สกเลน ทิสาเทสาทิเภเทน อวธินาฯ สพฺพาวธิทิสาทิผรณากาเรหีติ สพฺพาวธิภูตทิสาเทสปุคฺคลผรณปฺปกาเรหิฯ

[650] วิฆาตวเสนาติ วิกฺขมฺภนวเสนฯ

สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา

[699] กถิตานํ กุสลาทิธมฺมานํฯ อิมสฺมิํ ปน อปฺปมญฺญาวิภงฺเค กถิตา อปฺปมญฺญา, ตา จ สภาวโต โลกิยา เอว, น ขนฺธวิภงฺคาทีสุ กถิตา ขนฺธาทโย วิย โลกุตฺตราปีติ เอกํสโต สพฺพาสํ อปฺปมญฺญานํ โลกิยภาวเมว ทีเปตุํ อฏฺฐกถายํ ‘‘อิมสฺมิํ ปนา’’ติอาทิ วุตฺตนฺติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิมสฺมิํ ปน…เป.… โหตี’’ติฯ

ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อปฺปมญฺญาวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

14. สิกฺขาปทวิภงฺโค

1. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา

[703] สิกฺขาสงฺขาตานํ กุสลธมฺมานํ ปญฺจ สีลงฺคานิ นิสฺสยภาเวน วา ปติฏฺฐา สิยุํ, อุปนิสฺสยภาเวน วาติ ตทุภยํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สมฺปโยควเสน, อุปนิสฺสยวเสน จ โอกาสภาเวนา’’ติฯ

[704] ‘‘กมฺมปถา เอวา’’ติ นิยมสฺส กตตฺตา วุตฺตํ ‘‘อสพฺพสาธารเณสู’’ติฯ น หิ สกฺกา อินฺทฺริยาทิสาธารณโกฏฺฐาสวเสน นิยมํ กาตุํฯ กมฺมปถโกฏฺฐาสิกา เอว, น ฌานาทิโกฏฺฐาสิกาฯ กมฺมปถภาเวน อาคตนฺติ วทนฺติ, ทุคฺคติยา, ตตฺถ อุปฺปชฺชนทุกฺขสฺส จ ปวตฺติอุปายภาวโตติ อธิปฺปาโยฯ อสฺส สุราปานสฺสฯ อุปการกตฺตํ สพฺเพสํฯ สภาคตฺตํ มิจฺฉาจารสฺสฯ

ตถาคหิตสงฺขารารมฺมณตายาติ ‘‘สตฺตํ อวหรามิ, สตฺเต วิปฺปฏิปชฺชามี’’ติอาทินา สตฺตากาเรน คหิตสงฺขารารมฺมณตาย, น ปน สตฺตปญฺญตฺติอารมฺมณตายาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ปญฺจ สิกฺขาปทา’’ติอาทินา ตเมวตฺถํ วิวรติฯ

ตสฺส ตสฺสาติ ยสฺส ยสฺส พฺยสนตฺถายฯ สยํ วา อุสุอาทิํ ขิปติ, โอปาตขณนาทิํ กโรติ, ตาทิสํ มนฺตํ ปริชปฺปติ, กมฺมชอิทฺธิํ วฬญฺเชติ, อญฺเญน วา ตํ สพฺพํ กาเรตีติ อาห ‘‘นิสฺสคฺคิย…เป.… ทฺเว เอว คหิตา’’ติฯ

ยทิปิ โกฏฺฐาสวาเร วิรติ สรูเปน นาคตา ‘‘เยวาปนา’’ตฺเวว วุตฺตา, ภชาปิยมานา ปน มคฺคภาวํเยว ภชตีติ อาห ‘‘วิรติสีลํ ปน มคฺคโกฏฺฐาสิก’’นฺติฯ เสสสีลานนฺติ เสสอวีติกฺกนฺตสีลานํฯ

[712] อภพฺพฏฺฐานาติ ปาณาติปาตาทโยฯ ยถา ปาณาติปาตาทโย เวรเหตุตาย เวรํ, เอวํ ตทญฺเญปิ อกุสลาติ วุตฺตํ ‘‘ตํสภาคตาย เวรภูตาน’’นฺติฯ วิรตีนํ อุปฺปตฺติ น น ภวิสฺสติ เสกฺขานนฺติ โยชนาฯ ‘‘อกุสลสมุฏฺฐิตานิ จา’’ติอาทินาปิ เสกฺขานํ อุภเยน วิรติสพฺภาวํเยว วิภาเวติฯ

ตสฺสตฺโถ – ยานิ อกุสลสมุฏฺฐิตานิ กายกมฺมาทีนิ, ตานิ เตสํ เสกฺขานํ กายทุจฺจริตาทีนีติ เวรานิเยว , เตหิ เวเรหิ เตสํ เสกฺขานํ วิรติโย สมฺภวนฺติเยวฯ ยโตติ ยสฺมา ปาณาติปาตาทิวิรมิตพฺพนิปฺปริยายเวราภาเวปิ กายทุจฺจริตาทิเวรมตฺตโต เสกฺขานํ วิรติสมฺภวโตฯ นผลภูตสฺสาปีติ ยถา ผลสฺส มคฺคปฏิพิมฺพภูตตฺตา มคฺคสทิสํ สตฺตอฏฺฐงฺคิกตา สิยา, เอวํ อผลภูตสฺสาปิ สกทาคามิมคฺคาทิกสฺส ยโต วิรติสมฺภวโต อฏฺฐงฺคิกตา โหติ, อญฺญถา ปญฺจงฺคิโก เอว สิยาติ อธิปฺปาโยฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา

[714] ยถาวิรมิตพฺพโตติ โย โย ปาณาติปาตาทิ วิรมิตพฺโพ, ตโต วิรติวเสนฯ

ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สิกฺขาปทวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

15. ปฏิสมฺภิทาวิภงฺโค

1. สุตฺตนฺตภาชนียํ