ตํนิยมโตติ ตสฺสา กายานุปสฺสนาทิปฏิปตฺติยา นิยมโตฯ ตสฺสา ภิกฺขุภาเว นิยเต สาปิ ภิกฺขุภาเว นิยตาเยว นาม โหติฯ

กายานุปสฺสนาอุทฺเทสวณฺณนา

เอตฺถาติ กาเยฯ อวยวา อสฺส อตฺถีติ อวยวี, สมุทาโย, สมูโหติ อตฺโถ, โส ปน อวยววินิมุตฺตํ ทฺรพฺยนฺตรนฺติ คาโห ลทฺธิ อวยวีคาโหฯ หตฺถปาทาทิองฺคุลินขาทิองฺคปจฺจงฺเค สนฺนิเวสวิสิฏฺเฐ อุปาทาย ยายํ องฺคปจฺจงฺคสมญฺญา เจว กายสมญฺญา จ, ตํ อติกฺกมิตฺวา อิตฺถิปุริสรถฆฏาทิทฺรพฺยนฺติปริกปฺปนํ สมญฺญาติธาวนํฯ อถ วา ยถาวุตฺตสมญฺญํ อติกฺกมิตฺวา ปกติอาทิทฺรพฺยาทิชีวาทิกายาทิปทตฺถนฺตรปริกปฺปนํ สมญฺญาติธาวนํฯ นิจฺจสาราทิคาหภูโต อภินิเวโส สาราทานาภินิเวโสฯ

น ตํ ทิฏฺฐนฺติ ตํ อิตฺถิปุริสาทิ ทิฏฺฐํ น โหติฯ ทิฏฺฐํ วา อิตฺถิปุริสาทิ น โหตีติ โยชนาฯ ยถาวุตฺตนฺติ เกสาทิภูตุปาทายสมูหสงฺขาตํฯ

เกสาทิปถวินฺติ เกสาทิสญฺญิตํ สสมฺภารปถวิํฯ ปุพฺพาปริยภาเวนาติ สนฺตานวเสนฯ อญฺญตฺถาติ ‘‘อาโปกาย’’นฺติ เอวมาทีสุฯ

อชฺฌตฺตพหิทฺธาติ สปรสนฺตาเน กาโย วุตฺโตติฯ ‘‘กาโย’’ติ เจตฺถ สมฺมสนุปคา รูปธมฺมา อธิปฺเปตาติ อาห ‘‘อชฺฌตฺตพหิทฺธาธมฺมาน’’นฺติฯ ฆฏิตํ เอกาพทฺธํ อารมฺมณํ ฆฏิตารมฺมณํ, เอการมฺมณภูตนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘เอกโต อารมฺมณภาโว นตฺถี’’ติฯ

อนฺโตโอลียนา อนฺโตสงฺโกโจ อนฺตราโวสานํฯ

ทฺวีหีติ อภิชฺฌาวินยโทมนสฺสวินเยหิฯ

สติ จ สมฺปชญฺญญฺจ สติสมฺปชญฺญํ, เตนฯ เอเตน กรณภูเตนฯ วิปกฺขธมฺเมหิ อนนฺตริตตฺตา อวิจฺฉินฺนสฺสฯ ตสฺส สพฺพตฺถิกกมฺมฏฺฐานสฺสฯ

กายานุปสฺสนาอุทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ