โก ปน โสติ? ยถาวุตฺตํ นามํ, นามรูปญฺจ สงฺขารกฺขนฺเธน รูปกฺขนฺเธน จ ชรามรณานํ สงฺคหิตตฺตา ฯ ‘‘โย ภโว ชาติยา ปจฺจโย’’ติ เอเตน ภวสงฺคหิตานิปิ ชาติอาทีนิ ชาติยา อปฺปจฺจยตฺตา เอว ‘‘ฐเปตฺวา’’ติ น วุตฺตานีติ ทสฺเสติ, ปจฺจยภาวาสงฺกา เอว เนสํ ตสฺสา นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ เตเนว ฐเปตพฺพคเหตพฺพวิเสเส สตีติ สาสงฺกํ วทติฯ

เหตุจตุกฺกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อญฺญมญฺญจตุกฺกวณฺณนา

[246] ปจฺจยุปฺปนฺนสฺสาติ ปจฺจยุปฺปนฺนภาวิโนฯ วิสุํ ฐิตสฺสาติ ภเวน อสงฺคหิตสฺสฯ สปฺปเทสเมว คหิตํ อิธ เวทนาทิกฺขนฺธตฺตยสฺเสว อธิปฺเปตตฺตา นิรุฬฺหตฺตา จฯ ปจฺจยุปฺปนฺนํ ฐเปตฺวา ปจฺจยภูตํเยว นามํ คหิตํ, อวิคตปจฺจยนิยมาภาโว วิย ภเว อุปาทานสฺส อญฺญมญฺญปจฺจยนิยมาภาโวติ โยชนาฯ วุตฺตนเยนาติ ‘‘สงฺขตลกฺขณานํ ปนา’’ติอาทินา วุตฺตนเยนฯ

อญฺญมญฺญปจฺจโย วิย อญฺญมญฺญปจฺจโยติ อยมตฺโถ อิธาธิปฺเปโตติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อญฺญมญฺญ…เป.… อธิปฺเปโต สิยา’’ติ อาหฯ ตถา จ วทนฺติ ‘‘อญฺญมญฺญญฺเจตฺถ น ปฏฺฐาเน อาคตอญฺญมญฺญวเสน คเหตพฺพ’’นฺติฯ จกฺขายตนุปจยาทีนนฺติ อุปรูปริ จิตานิ วิย อุปฺปนฺนจกฺขายตนาทีนิ, จกฺขายตนาทีนํ วา อุปตฺถมฺภกานิ จกฺขายตนุปจยาทีนิฯ

อญฺญมญฺญจตุกฺกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ