เมนู

อวิชฺชาปทนิทฺเทสวณฺณนา

[226] ปิตา กถียตีติ อสุโก อสุกสฺส ปิตาติ ปิตุภาเวน กถียติฯ กถิยมาโน จ อสนฺเทหตฺถํ อญฺเญหิ มิตฺตทตฺเตหิ วิเสเสตฺวา กถียตีติ ตํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ทีโฆ…เป.… ทตฺโต’’ติฯ

ยาถาโวติ อวิปรีโตฯ กิจฺจชาติโตติ ปฏิจฺฉาทนกิจฺจโต, อุปฺปชฺชนฏฺฐานโต จฯ

คหณการณวเสนาติ คหณสฺส การณภาววเสนฯ อญฺญเสตาทีนํ นิวตฺตกานีติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ

ฉาเทนฺติยาติ ฉาทนากาเรน ปวตฺตนฺติยาฯ ตถา ปวตฺตนเหตุ ตํสมฺปยุตฺตา อวิชฺชาสมฺปยุตฺตา ทุกฺขารมฺมณา โหนฺติฯ

ตสฺมาติ สภาวโต อคมฺภีรตฺตา เตสํ ทุทฺทสภาวกรณี ตทารมฺมณตา อวิชฺชา อุปฺปชฺชติฯ อิตเรสนฺติ นิโรธมคฺคานํฯ สมาเนปิ ปณีตอสํกิเลสิกาทิภาเว สปฺปจฺจยโต อปฺปจฺจยสฺส วิเสสํ ทสฺเสตุํ ‘‘มคฺคสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

อวิชฺชาปทนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สงฺขารปทนิทฺเทสวณฺณนา

‘‘โสเธติ อปุญฺญผลโต’’ติ อิมินา ปุญฺญสฺส วิปากทุกฺขวิวิตฺตตํ อาห, ‘‘ทุกฺขโต’’ติ อิมินา เจโตทุกฺขวิวิตฺตตํ, ‘‘สํกิเลสโต’’ติ อิมินา กิเลสทุกฺขวิวิตฺตตํฯ ‘‘อปุญฺญผลโต’’ติ วา อิมินา ปุญฺญสฺส อายติํ หิตตํ ทสฺเสติฯ ‘‘ทุกฺขสํกิเลสโต’’ติ อิมินา ปวตฺติหิตตํ ปวตฺติสุขตญฺจ ทสฺเสติฯ ตํนิปฺผาทเนนาติ หิตสุขนิพฺพตฺตเนนฯ ปุชฺชภวนิพฺพตฺตโก ปุชฺชนิพฺพตฺตโก

‘‘เอวมิทํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตี’’ติอาทีสุ ปุญฺญผลมฺปิ ปุญฺญนฺติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘ปุญฺญุปคนฺติ ภวสมฺปตฺตุปค’’นฺติฯ

อาทิภาวนาติ ‘‘ปถวี ปถวี’’ติอาทินา กสิเณสุ ปวตฺตภาวนาฯ ปถวี ปถวีติ วา เอตฺถ อิติ-สทฺโท อาทิอตฺโถ, ปการตฺโถ วาฯ