เมนู

อุปโภโค เวทนาหิ ฯ เวทนาวเสน หิ อิฏฺฐาทิสพฺพวิสยุปโภโคฯ ยถาห – ‘‘เวทยติ เวทยตีติ โข, ภิกฺขเว, ตสฺมา เวทนาติ วุจฺจตี’’ติ (สํ. นิ. 3.79)ฯ เอวํ ปวตฺติยา นิสฺสยสมุปฺปาทฏฺฐิติสมฺโภคทสฺสนตฺถํ จกฺขุนฺทฺริยํ ยาว อุเปกฺขินฺทฺริยนฺติ จุทฺทสินฺทฺริยานิ เทสิตานิฯ ยถา เจตานิ ปวตฺติยา, เอวํ อิตรานิ นิวตฺติยาฯ วิวฏฺฏสนฺนิสฺสิเตน หิ นิพฺพตฺติตานิ สทฺธาทีนิ ปญฺจ อินฺทฺริยานิ นิวตฺติยา นิสฺสโยฯ อุปฺปาโท อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริเยน ตสฺส ปฐมํ อุปฺปชฺชนโตฯ อวฏฺฐานํ อญฺญินฺทฺริเยนฯ อุปโภโค อญฺญาตาวินฺทฺริเยน อคฺคผลสมุปโภคโตฯ เอวมฺปิ เอตานิ เอว อินฺทฺริยานิ เทสิตานิฯ เอตฺตาวตา ยถาธิปฺเปตตฺถสิทฺธิโต อญฺเญสํ อคฺคหณํฯ เอเตนาปิ เนสํ เทสนานุกฺกโมปิ สํวณฺณิโต เวทิตพฺโพฯ

[220] กุสลากุสลวีริยาทีนีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน กุสลสมาธิอาทีนํ, อพฺยากตวีริยาทีนญฺจ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ ปจฺจยาทีติ อาทิ-สทฺเทน เทสารมฺมณาทโย คหิตา, ยถาวุตฺตวีริยาทีนิ, จกฺขาทีนิ จ สงฺคณฺหาติฯ อิจฺเจวํ สพฺพสงฺคาหิกานิ วีริยินฺทฺริยาทิปทานิ, จกฺขุนฺทฺริยาทิปทานิ จฯ เตนาติ ‘‘เอวํ สนฺเตปี’’ติอาทินา ภูมิวิภาคกถเนนฯ ตนฺนิวตฺตเนนาติ สพฺเพสํ สพฺพภูมิกตฺตนิวตฺตเนนฯ อวิชฺชมานสงฺคาหกตฺตนฺติ ตสฺสํ ตสฺสํ ภูมิยํ อนุปลพฺภมานสฺส อินฺทฺริยสฺส สงฺคาหกตาฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา

อิธ อิมสฺมิํ ‘‘สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณา’’ติ เอวํ เอกนฺตานารมฺมณตฺเต วุจฺจมาเน น อาภฏฺฐํ ชีวิตินฺทฺริยํ น ภาสิตํฯ ฏีกายํ ปน อนาภฏฺฐนฺติ กตสมาสํ กตฺวา วุตฺตํฯ รูปธมฺเมสุ สงฺคหิตตนฺติ ‘‘รูป’’นฺติ คณิตตํฯ อรูปโกฏฺฐาเสน อรูปภาเวน สิยาปกฺเข สงฺคหิตํฯ