เมนู

สมฺปนฺนชฺฌาสโยติ วิวฏฺฏูปนิสฺสยสมฺปตฺติยา สมฺปนฺนชฺฌาสโยฯ เตนาติ ‘‘เอวํ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ วจเนนฯ ตทุปนิสฺสยนฺติ ตโต ปรํ อุปฺปนฺนกสิณรูปทสฺสนาทีนํ อุปนิสฺสยภูตํฯ

ถามคมนํ นาม กามราคาทีนํเยว อาเวณิโก สภาโวติ อาห ‘‘อปฺปหีนกามราคาทิกสฺส วา’’ติฯ ‘‘ราโค อุปฺปนฺโน’’ติอาทินา อิฏฺฐานิฏฺฐารมฺมเณ ราคปฏิฆานํ อุปฺปตฺติวิจารณาว วุตฺตา, น เนสํ กิจฺจวิเสโสติ กิจฺจวิเสเสน วุตฺเต ทสฺเสนฺโต ‘‘อสมเปกฺขนายา’’ติอาทิมาหฯ ปวตฺตา เวทนาติ อตฺโถฯ ปการนฺตเรนาติ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปนฺนกิเลสานํ สมติกฺกมนสงฺขาเตน ปการนฺตเรนฯ ตถา ภาวนาวเสนาติ เอตฺถ ตถา-สทฺเทน จกฺขุสมฺผสฺสสฺส จตุภูมิกเวทนาย อุปนิสฺสยภาโว เอว ปการนฺตเรน กถิโตติ อิมเมวตฺถํ อากฑฺฒติฯ ภาวนาเยเวตฺถ ปการนฺตรํ

สพฺพํ สมฺมสนํ ภาวนาติ เวทิตพฺพา, น นีวรณปฺปหานปริญฺญาวฯ

อญฺญมญฺญสฺส จาติ โผฏฺฐพฺพมหาภูเตสุ อิตรีตรสฺส, อาโปธาตุยา จ วเสนฯ

เตสนฺติ ชาติอาทีนํ, กมฺมตฺเถ เจตํ สามิวจนํฯ สหชาตสฺส มโนสมฺผสฺสสฺส พลวปจฺจยภาวํ ทสฺเสตีติ สมฺพนฺโธฯ ตสฺส วา ทสฺสนสฺสาติ ตสฺส วา ชาติอาทิเก ภยโต ทสฺสนวเสน ปวตฺตสฺส กามาวจรญาณสฺสฯ

ตเทว อตฺตโน ผลสฺเสว ผลภาเวนาติ ‘‘มโนสมฺผสฺโส’’ติ ผสฺสสฺส การณภาเวน ยํ วุตฺตํ, ตเทว วิญฺญาณํ อตฺตโน ผลสฺส ผลภาเวน วุตฺตสฺส ผสฺสสฺส ‘‘จกฺขุสมฺผสฺสช’’นฺติอาทินา ผลภาเวน วตฺตุํ น ยุตฺตํฯ ‘‘มโนสมฺผสฺโส’’ติอาทินา ลพฺภมาโนปิ วิญฺญาณํ ปฏิจฺจ ผสฺสสฺส ปจฺจยภาโว เหตุผลสงฺกรปริหรณตฺถํ น วุตฺโตติ วตฺวา ยทิปิ ผสฺโส วิญฺญาณสฺส ปจฺจโย โหติ, น ปน ผสฺสสฺส วิย วิญฺญาณํ โส ตสฺส วิเสสปจฺจโย โหตีติ วิญฺญาณสฺส จกฺขุสมฺผสฺสชาทิตา น วุตฺตาติ ทสฺเสตุํ ‘‘ยสฺมา วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ปญฺหปุจฺฉกวณฺณนา