โยเชตพฺพนฺติ เวทนาย ฉนฺทราคํ ปชหนฺโต ตสฺสา สมุทยภูเต ผสฺเสปิ ฉนฺทราคํ ปชหตีติ โยเชตพฺพนฺติฯ ปริญฺญตฺตยสฺส โยชนา ปากฏา เอวฯ

ตโตติ ทุกฺขุปฺปาทนสุขวินาสนานํ อทสฺสนโตฯ ภินฺทตีติ วินาเสติฯ ตนฺติ มโนสญฺเจตนาหารํ ญาตตีรณปริญฺญาหิ ปริคฺคณฺหาติ ตีเรติฯ

ตํ ปชหนฺโตติ อวิชฺชํ ปชหนฺโตฯ ปรามฏฺฐนฺติ ปรามาสสงฺขาตาย ทิฏฺฐิยา นิจฺจาทิวเสน คหิตํฯ วิญฺญาณํ นิจฺจโต ปสฺสนฺโต ทิฏฺฐุปาทานํ อุปาทิยตีติ อยมตฺโถ ‘‘ตเทวิทํ วิญฺญาณํ สนฺธาวติ สํสรติ, อนญฺญ’’นฺติอาทิสุตฺตปเทหิ (ม. นิ. 1.396) ทีเปตพฺโพฯ

กมาทิวินิจฺฉยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา

[34] ตํ วตฺวาติ ตํ ภูมิวเสน ชานิตพฺพตํ ‘‘สพฺพาปิ จตุภูมิกเวทนา’’ติอาทินา วตฺวาฯ สมฺปยุตฺตโต ทสฺสิตตาทีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน เหตุชาติภูมิอินฺทฺริยวตฺถุสมฺผสฺสชเภทโต ทสฺสิตตํ อนวเสสโต สงฺคณฺหาติฯ

ยทิปิ ตํ-สทฺโท ปุพฺเพ วุตฺตสฺส สามญฺญโต ปฏินิทฺเทโส, ตถาปิ อนนฺตรเมว ปจฺจามสิตุํ ยุตฺโต อิตรตฺถ อสมฺภวโตติ อาห ‘‘อฏฺฐ…เป.… โยชนา’’ติฯ ‘‘อฏฺฐวิธตฺตาภาวโต’’ติ อิมินา ตํ อสมฺภวํ ทสฺเสติฯ

ปูรณตฺถเมว วุตฺโต, อปุพฺพตาภาวโตติ อตฺโถฯ

คหณวฑฺฒนวเสนาติ คหณสฺส วฑฺฒนวเสนฯ คหณนฺติ เจตฺถ กถนํ ทฏฺฐพฺพํ, ตสฺส วฑฺฒนํ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน อวุตฺตสฺส กถนํฯ เตนาห ‘‘ปุพฺเพ คหิตโต อญฺญสฺส คหณํ วฑฺฒน’’นฺติ, ตโต เอว จ ‘‘ปุริมคหิเต อญฺญุปจยวเสนา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘วฑฺฒนสทฺโท เฉทนตฺโถ’’ติ อิทํ ยถา อสิวา ‘‘สิวา’’ติ, ทิฏฺฐญฺจ ‘‘อทิฏฺฐ’’นฺติ วุจฺจติ, เอวํ ทฏฺฐพฺพํฯ นยนีหรณนฺติ นียตีติ นโย, เทสนา, ตสฺส นีหรณํ ปวตฺตนํฯ