สมถวิปสฺสนาสุทฺธวิปสฺสนาวเสน ปฐมสฺส อิตเรสญฺจ กถิตตฺตาติ อตฺโถฯ มคฺคสมฺปยุตฺตา สติ กายานุปสฺสนา นามาติ อาคมนวเสน วุตฺตํฯ เอวํ ตาว เทสนา ปุคฺคเล ติฏฺฐตีติ กายานุปสฺสีอาทีนํ อาคมนวเสน วิเสเสตฺวา วุตฺตา สติปฏฺฐานเทสนา ปุคฺคเล ติฏฺฐตีติ อตฺโถฯ น หิ สกฺกา เอกสฺส อเนกสมงฺคิตา วตฺตุํ เอกกฺขเณ อเนกสติสมฺภวาวโพธปสงฺคา, ปุคฺคลํ ปน อามสิตฺวา สกิจฺจปริจฺฉินฺเน ธมฺเม วุจฺจมาเน กิจฺจเภเทน เอกิสฺสาปิ สติยา อเนกนามตา โหตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘กาเย ปนา’’ติอาทิมาหฯ ยถา หิ ปุคฺคลกิจฺจํ ธมฺมา เอวาติ ธมฺมเภเทน กายานุปสฺสีอาทิปุคฺคลเภโทว โหติ, น เอวํ ธมฺมสฺส ธมฺโม กิจฺจนฺติ น ธมฺมเภเทน ตสฺส เภโท, ตสฺมา เอกาว สติ จตุวิปลฺลาสปฺปหานภูตา มคฺเค สมิทฺธา อนตฺถนฺตเรน ตปฺปหานกิจฺจเภเทน จตฺตาริ นามานิ ลภตีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโยฯ

สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา

[374] อภิธมฺมภาชนีเย ‘‘กถญฺจ ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมิํ สมเย…เป.… ทนฺธาภิญฺญํ กาเย กายานุปสฺสี, ยา ตสฺมิํ สมเย สตี’’ติอาทินา อาคมนวเสน วิเสสิตานิ สติปฏฺฐานานิ ปุคฺคเล ฐเปตฺวา เทเสตฺวา ปุน ‘‘ตตฺถ กตมํ สติปฏฺฐานํ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมิํ สมเย…เป.… ทนฺธาภิญฺญํ…เป.… ยา ตสฺมิํ สมเย สตี’’ติอาทินา ปุคฺคลํ อนามสิตฺวา อาคมวิเสสนญฺจ อกตฺวา จตุกิจฺจสาธเกกสติวเสน สุทฺธิกสติปฏฺฐานนโย วุตฺโตติ อยเมตฺถ นยทฺวเย วิเสโสฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สติปฏฺฐานวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. สมฺมปฺปธานวิภงฺโค

1. สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา