ตถา โทสสหคตาย โลภสหคตา ทูเร โทสสหคตา สนฺติเกติ เอตฺถาปิ สภาคโต สภาคนฺตรสฺส อุทฺธฏตฺตา, น จ สกฺกา ‘‘โลภสหคตาย โทสสหคตา ทูเร สา เอว จ สนฺติเก’’ติ วตฺตุํ โทสสหคตาย สนฺติกภาวสฺส อการณตฺตา, ตสฺมา วิสภาคตา เภทํ อคฺคเหตฺวา น ปวตฺตตีติ สภาคาพฺยาปกตฺตา ทูรตาย ทูรโต สนฺติกุทฺธรณํ น สกฺกา กาตุํฯ น หิ โทสสหคตา อกุสลสภาคํ สพฺพํ พฺยาเปตฺวา ปวตฺตตีติฯ สภาคตา ปน เภทํ อนฺโตคธํ กตฺวา ปวตฺตตีติ วิสภาคพฺยาปกตฺตา สนฺติกตาย สนฺติกโต ทูรุทฺธรณํ สกฺกา กาตุํฯ อกุสลตา หิ โลภสหคตาทิสพฺพวิสภาคพฺยาปิกาติฯ เตนาห ‘‘น ทูรโต สนฺติกํ อุทฺธริตพฺพ’’นฺติอาทิฯ

เวทนากฺขนฺธนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สญฺญากฺขนฺธนิทฺเทสวณฺณนา

[17] จกฺขุสมฺผสฺสชา สญฺญาติ เอตฺถ ยทิปิ วตฺถุโต ผสฺสสฺส นามํ ผสฺสโต จ สญฺญาย, วตฺถุวิสิฏฺฐผสฺเสน ปน วิสิฏฺฐสญฺญา วตฺถุนา จ วิสิฏฺฐา โหติ ผสฺสสฺส วิย ตสฺสาปิ ตพฺพตฺถุกตฺตาติ ‘‘วตฺถุโต นาม’’นฺติ วุตฺตํฯ ปฏิฆสมฺผสฺสชา สญฺญาติ เอตฺถาปิ ยถา ผสฺโส วตฺถารมฺมณปฏิฆฏฺฏเนน อุปฺปนฺโน, ตถา ตโต ชาตสญฺญาปีติ ‘‘วตฺถารมฺมณโต นาม’’นฺติ วุตฺตํฯ เอตฺถ จ ปฏิฆโช สมฺผสฺโส, ปฏิฆวิญฺเญยฺโย วา สมฺผสฺโส ปฏิฆสมฺผสฺโสติ อุตฺตรปทโลปํ กตฺวา วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

วิญฺเญยฺยภาเว วจนํ อธิกิจฺจ ปวตฺตา, วจนาธีนา วา อรูปกฺขนฺธา, อธิวจนํ วา เอเตสํ ปกาสนํ อตฺถีติ ‘‘อธิวจนา’’ติ วุจฺจนฺติ, ตโตโช สมฺผสฺโส อธิวจนสมฺผสฺโส, สมฺผสฺโสเยว วา ยถาวุตฺเตหิ อตฺเถหิ อธิวจโน จ สมฺผสฺโส จาติ อธิวจนสมฺผสฺโส, อธิวจนวิญฺเญยฺโย วา สมฺผสฺโส อธิวจนสมฺผสฺโส, ตโต ตสฺมิํ วา ชาตา อธิวจนสมฺผสฺสชาฯ ปญฺจทฺวาริกสมฺผสฺเสปิ ยถาวุตฺโต อตฺโถ สมฺภวตีติ เตน ปริยาเยน ตโตชาปิ สญฺญา ‘‘อธิวจนสมฺผสฺสชา’’ติ วุตฺตาฯ ยถา ปน อญฺญปฺปการาสมฺภวโต มโนสมฺผสฺสชา นิปฺปริยาเยน ‘‘อธิวจนสมฺผสฺสชา’’ติ วุจฺจติ, น เอวํ อยํ ปฏิฆสมฺผสฺสชา อาเวณิกปฺปการนฺตรสมฺภวโตติ อธิปฺปาโยฯ