เอวํ เอตฺตาวตา เอตปรมตา ทฏฺฐพฺพา ฯ เหตุผลภูมิอุปนิสาสภาควิสภาคลกฺขณนยาทโย ปน อฏฺฐกถายํ (เนตฺติ. อฏฺฐ. 4 ทฺวาทสปท) วิตฺถารโต วุตฺตาติ น วิตฺถารยิสฺสามีติฯ

อิติ สตฺติพลานุรูปา รจิตา

นิทฺเทสวารอตฺถวิภาวนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปฏินิทฺเทสวารอตฺถวิภาวนา

1. เทสนาหารวิภงฺควิภาวนา

[5] เอวํ หาราทโย สรูปโต อาจริเยน อุทฺเทสโต อุทฺทิฏฺฐา, นิทฺเทสโต จ นิทฺทิฏฺฐา, อมฺเหหิ จ ญาตา, อถ กสฺมา ปุน ‘‘ตตฺถ กตโม เทสนาหาโร’’ติอาทิโก อารทฺโธติ เจ? เวเนยฺยานํ ติวิธตฺตาฯ เวเนยฺยา หิ อติติกฺขปญฺโญ นาติติกฺขปญฺโญ มนฺทปญฺโญติ ติวิธา โหนฺติฯ เตสญฺหิ อติติกฺขปญฺญสฺสานุรูปํ หาราทโย อุทฺเทสโต อุทฺทิฏฺฐา, นาติติกฺขปญฺญสฺส อนุรูปํ นิทฺเทสโต นิทฺทิฏฺฐา, อิทานิ มนฺทปญฺญสฺสานุรูปํ หาราทโย วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘ตตฺถ กตโม เทสนาหาโร’’ติอาทิโก วิภงฺควาโร อารทฺโธฯ อฏฺฐกถายํ ปน ‘‘เอวํ หาราทโยสุขคฺคหณตฺถํ คาถาพนฺธวเสน สรูปโต นิทฺทิสิตฺวา อิทานิ เตสุ หาเร ตาว ปฏินิทฺเทสวเสน วิภชิตุํ ‘ตตฺถ กตโม เทสนาหาโร’ติอาทิ อารทฺธ’’นฺติ (เนตฺติ. อฏฺฐ. 5) วุตฺตํฯ

ตตฺถ เย หาราทโย อุทฺเทสนิทฺเทเสสุ นิทฺทิฏฺฐา, ตตฺถ หาราทีสุ กตโม เทสนาหาโรติ เจ? ยา ‘‘อสฺสาทาทีนวตา’’ติอาทิคาถา (เนตฺติ. 4) วุตฺตา, สา อยํ คาถา นิทฺเทสวเสน เทสนาหาโร นาม, ตสฺส ‘‘อสฺสาทาทีนวตา’’ติอาทิ (เนตฺติ. 4) นิทฺเทสสฺส อิทานิ มยา วุจฺจมาโน ‘‘อยํ เทสนาหาโร กิํ เทสยตี’’ติอาทิโก วิตฺถารสํวณฺณนาวิเสโส เทสนาหารวิภงฺโค นามาติ โยชนาฯ ‘‘อยํ เทสนาหาโร กิํ เทสยตี’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ปุจฺฉํ ฐเปตฺวา ‘‘อิมํ เทสยตี’’ติ นิยเมตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘อยํ เทสนาหาโร กิํ เทสยติ? อสฺสาทํ อาทีนว’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ