เมนู

อุทยพฺพยํ ปฏิวิชฺฌนฺโต สพฺพา ทุคฺคติโย ชหิสฺสตีติ อตฺโถ ยุชฺชติ อุทยพฺพยานุปสฺสนานุกฺกเมน อริยมคฺคสมฺภวโตฯ สพฺพา ทุคฺคติโย ชหนฺโต สพฺพานิ ทุคฺคติวินิปาตภยานิ สมติกฺกมิสฺสตีติ อตฺโถ ยุชฺชติ สพฺเพสํ ทุคฺคติวินิปาตภยานํ อนุปฺปชฺชนโตฯ

‘‘เอตฺตโกว ยุตฺติหารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘นิยุตฺโต ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติ วุตฺตํฯ เยน เยน สํวณฺณนาวิเสสภูเตน ยุตฺติหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถานํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตพฺโพ , โส โส สํวณฺณนาวิเสสภูโต ยุตฺติหารสมฺปาโต นิยุตฺโต ยถารหํ นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิตพฺโพติ อตฺโถ คเหตพฺโพติฯ

อิติ ยุตฺติหารสมฺปาเต สตฺติพลานุรูปา รจิตา

วิภาวนา นิฏฺฐิตาฯ

ปณฺฑิเตหิ ปน…เป.… คเหตพฺโพติฯ

4. ปทฏฺฐานหารสมฺปาตวิภาวนา

[66] เยน เยน ยุตฺติหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถานํ ยุตฺติภาโว อาจริเยน วิภาวิโต, อมฺเหหิ จ ญาโต, โส ยุตฺติหารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ, ‘‘กตโม ปทฏฺฐานหารสมฺปาโต’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตตฺถ กตโม ปทฏฺฐาโน หารสมฺปาโต’’ติ ปุจฺฉติฯ

ปุจฺฉิตฺวา ยสฺมิํ สุตฺตปฺปเทเส วุตฺตานิ ปทฏฺฐานานิ นีหริตานิ, ตํ สุตฺตปฺปเทสํ นีหริตุํ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโรติ คาถา’’ติ วุตฺตาฯ คาถาตฺโถ วุตฺโตวฯ ‘‘กตเม คาถาตฺถา กตเมสํ ธมฺมานํ ปทฏฺฐานานี’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตา ติณฺณํ สุจริตานํ ปทฏฺฐานํ นาม สุจริตปาริปูริยา อาสนฺนการณตฺตาฯ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร’’ติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตา เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทโย สมฺมาสงฺกปฺปา สมถสฺส ปทฏฺฐานํ นาม กามจฺฉนฺทอาทินีวรณวิกฺขมฺภนสฺส อาสนฺนการณตฺตาฯ

‘‘สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร’’ติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตา กมฺมสฺสกตาสมฺมาทิฏฺฐิ จ สปฺปจฺจยนามรูปทสฺสนสมฺมาทิฏฺฐิ จ วิปสฺสนาย ปทฏฺฐานํ นาม อนิจฺจานุปสฺสนาทีนํ วิเสสการณตฺตาฯ ‘‘ญตฺวาน อุทยพฺพย’’นฺติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตา อุทยพฺพยานุปสฺสนาปญฺญา ทสฺสนภูมิยา ปทฏฺฐานํ นาม ปฐมมคฺคาธิคมสฺส อาสนฺนการณตฺตาฯ ‘‘ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขู’’ติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตํ ถินมิทฺธาภิภวนํ วีริยสฺส ปทฏฺฐานํ นาม อาสนฺนการณตฺตาฯ ‘‘สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติ สุตฺตปฺปเทสสฺส อตฺถภูตา ปหาตพฺพชหนภาวนาย อริยมคฺคภาวนาย ปทฏฺฐานํ นาม ปหาตพฺพปฺปหาเนน อริยมคฺคภาวนาปาริปูริสมฺภวโตฯ

‘‘เอตฺตโกว ปทฏฺฐานหารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘นิยุตฺโต ปทฏฺฐาโน หารสมฺปาโต’’ติ วุตฺตํฯ เยน เยน สํวณฺณนาวิเสสภูเตน ปทฏฺฐานหารสมฺปาตภูเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถานิ ปทฏฺฐานานิ นีหริตานิ, โส โส สํวณฺณนาวิเสสภูโต ปทฏฺฐานหารสมฺปาโต นิยุตฺโต ยถารหํ นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิตพฺโพติ อตฺโถ คเหตพฺโพติฯ

อิติ ปทฏฺฐานหารสมฺปาเต สตฺติพลานุรูปา รจิตา

วิภาวนา นิฏฺฐิตาฯ

ปณฺฑิเตหิ ปน…เป.… คเหตพฺโพติฯ

5. ลกฺขณหารสมฺปาตวิภาวนา

[67] เยน เยน ปทฏฺฐานหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถานิ ปทฏฺฐานานิ อาจริเยน นิทฺธาริตานิ, อมฺเหหิ จ ญาตานิ, โส ปทฏฺฐานหารสมฺปาโต ปริปุณฺโณ, ‘‘กตโม ลกฺขณหารสมฺปาโต’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตตฺถ กตโม ลกฺขโณ หารสมฺปาโต’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ เตสุ เทสนาหารสมฺปาตาทีสุ โสฬสสุ หารสมฺปาเตสุ กตโม สํวณฺณนาวิเสโส ลกฺขณหารสมฺปาโต นามาติ ปุจฺฉติฯ

‘‘กตเมหิ สุตฺตตฺเถหิ สมานลกฺขณา กตเม ธมฺมา คหิตา’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ