เมนู

7. อนุธมฺมสุตฺตํ

[39] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺนสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อยมนุธมฺโม โหติ ยํ รูเป นิพฺพิทาพหุโล [นิพฺพิทาพหุลํ (ปี. ก.)] วิหเรยฺย, เวทนาย นิพฺพิทาพหุโล วิหเรยฺย, สญฺญา นิพฺพิทาพหุโล วิหเรยฺย, สงฺขาเรสุ นิพฺพิทาพหุโล วิหเรยฺย, วิญฺญาเณ นิพฺพิทาพหุโล วิหเรยฺยฯ โย รูเป นิพฺพิทาพหุโล วิหรนฺโต, เวทนาย… สญฺญาย… สงฺขาเรสุ นิพฺพิทาพหุโล วิหรนฺโต, วิญฺญาเณ นิพฺพิทาพหุโล วิหรนฺโต รูปํ ปริชานาติ, เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ ปริชานาติ, โส รูปํ ปริชานํ, เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ ปริชานํ ปริมุจฺจติ รูปมฺหา, ปริมุจฺจติ เวทนา , ปริมุจฺจติ สญฺญาย , ปริมุจฺจติ สงฺขาเรหิ, ปริมุจฺจติ วิญฺญาณมฺหา, ปริมุจฺจติ ชาติยา ชรามรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ, ปริมุจฺจติ ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. ทุติยอนุธมฺมสุตฺตํ

[40] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺนสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อยมนุธมฺโม โหติ ยํ รูเป อนิจฺจานุปสฺสี วิหเรยฺย…เป.… ปริมุจฺจติ ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ตติยอนุธมฺมสุตฺตํ

[41] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺนสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อยมนุธมฺโม โหติ ยํ รูเป ทุกฺขานุปสฺสี วิหเรยฺย…เป.… ปริมุจฺจติ ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติฯ นวมํฯ

10. จตุตฺถอนุธมฺมสุตฺตํ

[42] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺนสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อยมนุธมฺโม โหติ ยํ รูเป อนตฺตานุปสฺสี วิหเรยฺย, เวทนาย… สญฺญาย… สงฺขาเรสุ… วิญฺญาเณ อนตฺตานุปสฺสี วิหเรยฺยฯ โย รูเป อนตฺตานุปสฺสี วิหรนฺโต…เป.… รูปํ ปริชานาติ, เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ ปริชานาติ, โส รูปํ ปริชานํ, เวทนํ… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ ปริชานํ ปริมุจฺจติ รูปมฺหา, ปริมุจฺจติ เวทนาย, ปริมุจฺจติ สญฺญาย, ปริมุจฺจติ สงฺขาเรหิ, ปริมุจฺจติ วิญฺญาณมฺหา, ปริมุจฺจติ ชาติยา ชรามรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ, ปริมุจฺจติ ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติฯ ทสมํฯ

นตุมฺหากํวคฺโค จตุตฺโถฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

นตุมฺหาเกน ทฺเว วุตฺตา, ภิกฺขูหิ อปเร ทุเว;

อานนฺเทน จ ทฺเว วุตฺตา, อนุธมฺเมหิ ทฺเว ทุกาติฯ

5. อตฺตทีปวคฺโค

1. อตฺตทีปสุตฺตํ

[43] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘อตฺตทีปา, ภิกฺขเว, วิหรถ อตฺตสรณา อนญฺญสรณา, ธมฺมทีปา ธมฺมสรณา อนญฺญสรณาฯ อตฺตทีปานํ, ภิกฺขเว, วิหรตํ อตฺตสรณานํ อนญฺญสรณานํ, ธมฺมทีปานํ ธมฺมสรณานํ อนญฺญสรณานํ โยนิ อุปปริกฺขิตพฺพาฯ กิํชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา, กิํปโหติกา’’ติ?

‘‘กิํชาติกา จ, ภิกฺขเว, โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา, กิํปโหติกา? อิธ, ภิกฺขเว, อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต, สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต, รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ; อตฺตนิ วา รูปํ, รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ตสฺส ตํ รูปํ วิปริณมติ, อญฺญถา จ โหติฯ ตสฺส รูปวิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ เวทนํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, เวทนาวนฺตํ วา อตฺตานํ; อตฺตนิ วา เวทนํ, เวทนาย วา อตฺตานํฯ ตสฺส สา เวทนา วิปริณมติ, อญฺญถา จ โหติฯ ตสฺส เวทนาวิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ สญฺญํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ… สงฺขาเร อตฺตโต สมนุปสฺสติ… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ; อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ, วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ตสฺส ตํ วิญฺญาณํ วิปริณมติ, อญฺญถา จ โหติ ฯ ตสฺส วิญฺญาณวิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ

‘‘รูปสฺส ตฺเวว, ภิกฺขเว, อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามํ วิราคํ นิโรธํ [วิปริณาม วิราค นิโรธํ (สี.)], ปุพฺเพ เจว รูปํ เอตรหิ จ สพฺพํ รูปํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมนฺติ, เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต เย โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา เต ปหียนฺติฯ เตสํ ปหานา น ปริตสฺสติ, อปริตสฺสํ สุขํ วิหรติ, สุขวิหารี ภิกฺขุ ‘ตทงฺคนิพฺพุโต’ติ วุจฺจติฯ