เมนู

10. อานนฺทสุตฺตํ

[21] สาวตฺถิยํ … อาราเมฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘‘นิโรโธ นิโรโธ’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กตเมสานํ โข, ภนฺเต, ธมฺมานํ นิโรโธ [นิโรธา (สี. ปี.)] ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจตี’’ติ? ‘‘รูปํ โข, อานนฺท, อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํฯ ตสฺส นิโรโธ [นิโรธา (สี. ปี.)] ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจติฯ เวทนา อนิจฺจา สงฺขตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาฯ ตสฺสา นิโรโธ ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจติฯ สญฺญา… สงฺขารา อนิจฺจา สงฺขตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาฯ เตสํ นิโรโธ ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจติฯ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํฯ ตสฺส นิโรโธ ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจติฯ อิเมสํ โข, อานนฺท, ธมฺมานํ นิโรโธ ‘นิโรโธ’ติ วุจฺจตี’’ติฯ ทสมํฯ

อนิจฺจวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา, ยทนิจฺจาปเร ตโย;

เหตุนาปิ ตโย วุตฺตา, อานนฺเทน จ เต ทสาติฯ

3. ภารวคฺโค

1. ภารสุตฺตํ

[22] สาวตฺถิยํ … ตตฺร โข … ‘‘ภารญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ ภารหารญฺจ ภาราทานญฺจ ภารนิกฺเขปนญฺจฯ ตํ สุณาถฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, ภาโร? ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ติสฺส วจนียํฯ กตเม ปญฺจ? รูปุปาทานกฺขนฺโธ, เวทนุปาทานกฺขนฺโธ, สญฺญุปาทานกฺขนฺโธ, สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ, วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธ; อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภาโร’’ฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ภารหาโร ? ปุคฺคโล ติสฺส วจนียํฯ ยฺวายํ อายสฺมา เอวํนาโม เอวํโคตฺโต; อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารหาโรฯ

‘‘กตมญฺจ , ภิกฺขเว, ภาราทานํ? ยายํ ตณฺหา โปโนภวิกา [โปโนพฺภวิกา (สฺยา. กํ. ก.)] นนฺทีราคสหคตา [นนฺทิราคสหคตา (สพฺพตฺถ)] ตตฺรตตฺราภินนฺทินี, เสยฺยถิทํ – กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหาฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภาราทานํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปนํ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโยฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภารนิกฺเขปน’’นฺติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน [วตฺวา (สี.) เอวมีทิเสสุ ฐาเนสุ] สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘ภารา หเว ปญฺจกฺขนฺธา, ภารหาโร จ ปุคฺคโล;

ภาราทานํ ทุขํ โลเก, ภารนิกฺเขปนํ สุขํฯ

‘‘นิกฺขิปิตฺวา ครุํ ภารํ, อญฺญํ ภารํ อนาทิย;

สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห [ตณฺหมพฺภุยฺห (ปี. ก.)], นิจฺฉาโต ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ปฐมํ;

2. ปริญฺญสุตฺตํ

[23] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปริญฺเญยฺเย จ, ภิกฺขเว, ธมฺเม เทเสสฺสามิ ปริญฺญญฺจฯ ตํ สุณาถฯ กตเม จ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมา? รูปํ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, เวทนา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สญฺญา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, สงฺขารา ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม, วิญฺญาณํ ปริญฺเญยฺโย ธมฺโม ฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา? โย, ภิกฺขเว, ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโยฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา’’ติฯ ทุติยํฯ