8. ตณฺหาสุตฺตํ

[329] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘โย, ภิกฺขเว, รูปตณฺหาย ฉนฺทราโค, จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโสฯ โย สทฺทตณฺหาย… โย คนฺธตณฺหาย… โย รสตณฺหาย… โย โผฏฺฐพฺพตณฺหาย… โย ธมฺมตณฺหาย ฉนฺทราโค , จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโสฯ ยโต โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน…เป.… อภิญฺญา สจฺฉิกรณีเยสุ ธมฺเมสู’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ธาตุสุตฺตํ

[330] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘โย, ภิกฺขเว, ปถวีธาตุยา ฉนฺทราโค, จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโสฯ โย อาโปธาตุยา… โย เตโชธาตุยา… โย วาโยธาตุยา… โย อากาสธาตุยา… โย วิญฺญาณธาตุยา ฉนฺทราโค, จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโสฯ ยโต โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อิเมสุ ฉสุ ฐาเนสุ เจตโส อุปกฺกิเลโส ปหีโน โหติ, เนกฺขมฺมนินฺนญฺจสฺส จิตฺตํ โหติฯ เนกฺขมฺมปริภาวิตํ จิตฺตํ กมฺมนิยํ ขายติ, อภิญฺญา สจฺฉิกรณีเยสุ ธมฺเมสู’’ติฯ นวมํฯ

10. ขนฺธสุตฺตํ

[331] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘โย, ภิกฺขเว, รูปสฺมิํ ฉนฺทราโค, จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโส…เป.… โย วิญฺญาณสฺมิํ ฉนฺทราโค, จิตฺตสฺเสโส อุปกฺกิเลโสฯ ยโต โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อิเมสุ ปญฺจสุ ฐาเนสุ เจตโส อุปกฺกิเลโส ปหีโน โหติ, เนกฺขมฺมนินฺนญฺจสฺส จิตฺตํ โหติฯ เนกฺขมฺมปริภาวิตํ จิตฺตํ กมฺมนิยํ ขายติ, อภิญฺญา สจฺฉิกรณีเยสุ ธมฺเมสู’’ติฯ ทสมํฯ

กิเลสสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

จกฺขุ รูปญฺจ วิญฺญาณํ, ผสฺโส จ เวทนาย จ;

สญฺญา จ เจตนา ตณฺหา, ธาตุ ขนฺเธน เต ทสาติฯ

7. สาริปุตฺตสํยุตฺตํ

1. วิเวกชสุตฺตํ

[332] เอกํ สมยํ อายสฺมา สาริปุตฺโต สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปาวิสิฯ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน อนฺธวนํ เตนุปสงฺกมิ ทิวาวิหารายฯ อนฺธวนํ อชฺโฌคาเหตฺวา อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิฯ

อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน เชตวนํ อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราโม เตนุปสงฺกมิฯ อทฺทสา โข อายสฺมา อานนฺโท อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํฯ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘วิปฺปสนฺนานิ โข เต, อาวุโส สาริปุตฺต, อินฺทฺริยานิ; ปริสุทฺโธ มุขวณฺโณ ปริโยทาโตฯ กตเมนายสฺมา สาริปุตฺโต อชฺช วิหาเรน วิหาสี’’ติ?

‘‘อิธาหํ, อาวุโส, วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ ตสฺส มยฺหํ, อาวุโส, น เอวํ โหติ – ‘อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามี’ติ วา ‘อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปนฺโน’ติ วา ‘อหํ ปฐมา ฌานา วุฏฺฐิโต’ติ วา’’ติฯ ‘‘ตถา หิ ปนายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทีฆรตฺตํ อหงฺการมมงฺการมานานุสยา สุสมูหตาฯ ตสฺมา อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส น เอวํ โหติ – ‘อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามี’ติ วา ‘อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปนฺโน’ติ วา ‘อหํ ปฐมา ฌานา วุฏฺฐิโต’ติ วา’’ติฯ ปฐมํฯ

2. อวิตกฺกสุตฺตํ

[333] สาวตฺถินิทานํ ฯ อทฺทสา โข อายสฺมา อานนฺโท…เป.… อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘วิปฺปสนฺนานิ โข เต, อาวุโส สาริปุตฺต, อินฺทฺริยานิ; ปริสุทฺโธ มุขวณฺโณ ปริโยทาโตฯ กตเมนายสฺมา สาริปุตฺโต อชฺช วิหาเรน วิหาสี’’ติ?