เมนู

17. โหติจนจโหติตถาคโตสุตฺตํ

[222] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย , กิํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… นิยโต สมฺโพธิปรายโน’’ติฯ สตฺตรสมํฯ

18. เนวโหตินนโหติตถาคโตสุตฺตํ

[223] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘เนว โหติ, น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘เนว โหติ, น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’ติ…เป.…ฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’…เป.… วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – ‘เนว โหติ, น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยมฺปิทํ ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา ตมฺปิ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ? ‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – ‘เนว โหติ, น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส อิเมสุ จ ฐาเนสุ กงฺขา ปหีนา โหติ, ทุกฺเขปิสฺส กงฺขา ปหีนา โหติ, ทุกฺขสมุทเยปิสฺส กงฺขา ปหีนา โหติ, ทุกฺขนิโรเธปิสฺส กงฺขา ปหีนา โหติ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทายปิสฺส กงฺขา ปหีนา โหติ – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก โสตาปนฺโน อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโน’’ติฯ อฏฺฐารสมํ

โสตาปตฺติวคฺโคฯ

อฏฺฐารสเวยฺยากรณํ นิฏฺฐิตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

วาตํ เอตํ มม, โส อตฺตา โน จ เม สิยา;

นตฺถิ กโรโต เหตุ จ, มหาทิฏฺเฐน อฏฺฐมํฯ

สสฺสโต โลโก จ, อสสฺสโต จ อนฺตวา จ;

อนนฺตวา จ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ;

อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ จฯ

โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ;

น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ;

เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติฯ

2. ทุติยคมนวคฺโค

1. วาตสุตฺตํ

[224] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ, กิํ อุปาทาย, กิํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ, น นชฺโช สนฺทนฺติ, น คพฺภินิโย วิชายนฺติ, น จนฺทิมสูริยา อุเทนฺติ วา อเปนฺติ วา, เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติ? ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.… ‘‘รูเป โข, ภิกฺขเว, สติ, รูปํ อุปาทาย, รูปํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’ติฯ เวทนาย สติ…เป.… สญฺญาย สติ…เป.… สงฺขาเรสุ สติ… วิญฺญาเณ สติ, วิญฺญาณํ อุปาทาย, วิญฺญาณํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ , ภนฺเต’’…เป.… วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, ทุกฺเข สติ, ทุกฺขํ อุปาทาย, ทุกฺขํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ – ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ ‘‘เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’…เป.… วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย ‘น วาตา วายนฺติ…เป.… เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, ทุกฺเข สติ, ทุกฺขํ อุปาทาย, ทุกฺขํ อภินิวิสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย – ‘น วาตา วายนฺติ, น นชฺโช สนฺทนฺติ, น คพฺภินิโย วิชายนฺติ, น จนฺทิมสูริยา อุเทนฺติ วา อเปนฺติ วา, เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา’’’ติฯ ปฐมํฯ