อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกายสมุทยนฺโตฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธนฺโต? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโย – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธนฺโตฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธคามินิปฺปฏิปทนฺโต? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธคามินิปฺปฏิปทนฺโต ฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อนฺตา’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ทุกฺขสุตฺตํ

[104] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ทุกฺขญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ ทุกฺขสมุทยญฺจ ทุกฺขนิโรธญฺจ ทุกฺขนิโรธคามินิญฺจ ปฏิปทํฯ ตํ สุณาถฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ? ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติสฺส วจนียํฯ กตเม ปญฺจ? เสยฺยถิทํ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขํฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, ทุกฺขสมุทโย? ยายํ ตณฺหา โปโนภวิกา…เป.… กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหา – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขสมุทโยฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรโธ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโย – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรโธฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’’ติฯ ทุติยํฯ

3. สกฺกายสุตฺตํ

[105] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘สกฺกายญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ สกฺกายสมุทยญฺจ สกฺกายนิโรธญฺจ สกฺกายนิโรธคามินิญฺจ ปฏิปทํฯ ตํ สุณาถฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, สกฺกาโย? ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติสฺส วจนียํ ฯ กตเม ปญฺจ? เสยฺยถิทํ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ, เวทนุปาทานกฺขนฺโธ, สญฺญุปาทานกฺขนฺโธ, สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ, วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกาโยฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, สกฺกายสมุทโย? ยายํ ตณฺหา โปโนภวิกา…เป.… กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหา – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกายสมุทโยฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรโธ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย…เป.… อยํ วุจฺจติ , ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรโธฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธคามินี ปฏิปทา? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคฯ เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สกฺกายนิโรธคามินี ปฏิปทา’’ติฯ ตติยํฯ

4. ปริญฺเญยฺยสุตฺตํ

[106] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปริญฺเญยฺเย จ, ภิกฺขเว, ธมฺเม เทเสสฺสามิ ปริญฺญญฺจ ปริญฺญาตาวิญฺจ ปุคฺคลํฯ ตํ สุณาถฯ กตเม จ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมา? รูปํ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺโย ธมฺโมฯ เวทนา…เป.… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ ปริญฺเญยฺโย ธมฺโมฯ อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, ปริญฺเญยฺยา ธมฺมาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา? ราคกฺขโย, โทสกฺขโย, โมหกฺขโย – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปริญฺญาฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญาตาวี ปุคฺคโล? อรหาติสฺส วจนียํฯ ยฺวายํ อายสฺมา เอวํนาโม เอวํโคตฺโต – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปริญฺญาตาวี ปุคฺคโล’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. สมณสุตฺตํ

[107] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, อุปาทานกฺขนฺธาฯ กตเม ปญฺจ? เสยฺยถิทํ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธฯ เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิเมสํ ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานนฺติ…เป.… ปชานนฺติ, สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. ทุติยสมณสุตฺตํ

[108] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, อุปาทานกฺขนฺธาฯ กตเม ปญฺจ? เสยฺยถิทํ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ, เวทนุปาทานกฺขนฺโธ, สญฺญุปาทานกฺขนฺโธ, สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ, วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธฯ เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิเมสํ ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานนฺติ…เป.… ปชานนฺติ, สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ