‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, รชโก วา จิตฺตการโก วา รชนาย วา ลาขาย วา หลิทฺทิยา วา นีลิยา วา มญฺชิฏฺฐาย [มญฺเชฏฺฐาย (สี. สฺยา. กํ.), มญฺเชฏฺฐิยา (ปี.)] วา สุปริมฏฺเฐ ผลเก วา ภิตฺติยา วา ทุสฺสปฏฺเฏ วา อิตฺถิรูปํ วา ปุริสรูปํ วา อภินิมฺมิเนยฺย สพฺพงฺคปจฺจงฺคิํ; เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน รูปญฺเญว อภินิพฺพตฺเตนฺโต อภินิพฺพตฺเตติ, เวทนญฺเญว…เป.… สญฺญญฺเญว… สงฺขาเร เยว… วิญฺญาณญฺเญว อภินิพฺพตฺเตนฺโต อภินิพฺพตฺเตติฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ…เป.… ‘‘ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. วาสิชฏสุตฺตํ

[101] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ชานโต อหํ, ภิกฺขเว, ปสฺสโต อาสวานํ ขยํ วทามิ, โน อชานโต โน อปสฺสโตฯ กิญฺจ, ภิกฺขเว, ชานโต กิํ ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ? ‘อิติ รูปํ, อิติ รูปสฺส สมุทโย, อิติ รูปสฺส อตฺถงฺคโม; อิติ เวทนา… อิติ สญฺญา… อิติ สงฺขารา… อิติ วิญฺญาณํ, อิติ วิญฺญาณสฺส สมุทโย, อิติ วิญฺญาณสฺส อตฺถงฺคโม’ติ – เอวํ โข, ภิกฺขเว, ชานโต เอวํ ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ’’ฯ

‘‘ภาวนานุโยคํ อนนุยุตฺตสฺส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน วิหรโต กิญฺจาปิ เอวํ อิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺย – ‘อโห วต เม อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺเจยฺยา’ติ, อถ ขฺวสฺส เนว อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ‘อภาวิตตฺตา’ ติสฺส วจนียํฯ กิสฺส อภาวิตตฺตา? อภาวิตตฺตา จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ, อภาวิตตฺตา จตุนฺนํ สมฺมปฺปธานานํ, อภาวิตตฺตา จตุนฺนํ อิทฺธิปาทานํ, อภาวิตตฺตา ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ, อภาวิตตฺตา ปญฺจนฺนํ พลานํ, อภาวิตตฺตา สตฺตนฺนํ โพชฺฌงฺคานํ, อภาวิตตฺตา อริยสฺส อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺสฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, กุกฺกุฏิยา อณฺฑานิ อฏฺฐ วา ทส วา ทฺวาทส วาฯ ตานสฺสุ กุกฺกุฏิยา น สมฺมา อธิสยิตานิ, น สมฺมา ปริเสทิตานิ, น สมฺมา ปริภาวิตานิฯ