ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

องฺคุตฺตรนิกาเย

อฏฺฐกนิปาต-ฏีกา

1. ปฐมปณฺณาสกํ

1. เมตฺตาวคฺโค

1. เมตฺตาสุตฺตวณฺณนา

[1] อฏฺฐกนิปาตสฺส ปฐเม วฑฺฒิตายาติ ภาวนาปาริปูริวเสน ปริพฺรูหิตายฯ ปุนปฺปุนํ กตายาติ ภาวนาย พหุลีกรเณน อปราปรํ ปวตฺติตายฯ ยุตฺตยานสทิสกตายาติ ยถา ยุตฺตอาชญฺญยานํ เฉเกน สารถินา อธิฏฺฐิตํ ยถารุจิ ปวตฺตติ, เอวํ ยถารุจิ ปวตฺตารหตํ คมิตายฯ ปติฏฺฐานฏฺเฐนาติ สพฺพสมฺปตฺติอธิฏฺฐานฏฺเฐนฯ ปจฺจุปฏฺฐิตายาติ ภาวนาพหุลีกาเรหิ ปติ ปติ อุปฏฺฐิตาย อวิชหิตายฯ สมนฺตโต จิตายาติ สพฺพภาเคน ภาวนานุรูปํ จยํ คมิตายฯ เตนาห ‘‘อุปจิตายา’’ติฯ สุฏฺฐุ สมารทฺธายาติ อติวิย สมฺมเทว นิพฺพตฺติคตายฯ

โย จ เมตฺตํ ภาวยตีติอาทีสุ โย โกจิ คหฏฺโฐ วา ปพฺพชิโต วาฯ เมตฺตนฺติ เมตฺตาฌานํฯ

อปฺปมาณนฺติ ภาวนาวเสน อารมฺมณวเสน จ อปฺปมาณํฯ อสุภภาวนาทโย วิย หิ อารมฺมเณ เอกเทสคฺคหณํ อกตฺวา อนวเสสผรณวเสน อโนธิโส ผรณวเสน จ, อปฺปมาณารมฺมณตาย ปคุณภาวนาวเสน จ อปฺปมาณํฯ ตนู สํโยชนา โหนฺตีติ เมตฺตํ ปาทกํ กตฺวา สมฺมสิตฺวา เหฏฺฐิเม อริยมคฺเค อธิคจฺฉนฺตสฺส สุเขเนว ปฏิฆสํโยชนาทโย ปหียมานา ตนู โหนฺตีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

เอวํ กิเลสปฺปหานญฺจ นิพฺพานาธิคมญฺจ เมตฺตาภาวนาย สิขาปฺปตฺตมานิสํสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อญฺเญปิ อานิสํเส ทสฺเสตุํ ‘‘เอกมฺปิ เจ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ อทุฏฺฐจิตฺโตติ เมตฺตาพเลน สุฏฺฐุ วิกฺขมฺภิตพฺยาปาทตาย พฺยาปาเทน อทูสิตจิตฺโตฯ