6. นกุลปิตุสุตฺตวณฺณนา

[16] ฉฏฺเฐ วิสภาคเวทนุปฺปตฺติยา กกเจเนว จตุอิริยาปถํ ฉินฺทนฺโต อาพาธยตีติ อาพาโธ, โส ยสฺส อตฺถีติ อาพาธิโกฯ ตํสมุฏฺฐานทุกฺเขน ทุกฺขิโตฯ อธิมตฺตคิลาโนติ ธาตุสงฺขเยน ปริกฺขีณสรีโรฯ

สปฺปฏิภยกนฺตารสทิสา โสฬสวตฺถุกา อฏฺฐวตฺถุกา จ วิจิกิจฺฉา ติณฺณา อิมายาติ ติณฺณวิจิกิจฺฉาฯ วิคตา สมุจฺฉินฺนา ปวตฺติอาทีสุ ‘‘เอวํ นุ โข น นุ โข’’ติ เอวํ ปวตฺติกา กถํกถา อสฺสาติ วิคตกถํกถาฯ สารชฺชกรานํ ปาปธมฺมานํ ปหีนตฺตา ราควิกฺเขเปสุ สีลาทิคุเณสุ จ ติฏฺฐกตฺตา เวสารชฺชํ, วิสารทภาวํ เวยฺยตฺติยํ ปตฺตาติ เวสารชฺชปฺปตฺตาฯ อตฺตนา เอว ปจฺจกฺขโต ทิฏฺฐตฺตา น ปรํ ปจฺเจติ, นสฺส ปโร ปจฺเจตพฺโพ อตฺถีติ อปรปฺปจฺจยาฯ

คิลานา วุฏฺฐิโตติ คิลานภาวโต วุฏฺฐาย ฐิโตฯ ภาวปฺปธาโน หิ อยํ นิทฺเทโสฯ คิลาโน หุตฺวา วุฏฺฐิโตติ อิทํ ปน อตฺถมตฺตนิทสฺสนํฯ

นกุลปิตุสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. โสปฺปสุตฺตวณฺณนา

[17] สตฺตเม ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโตติ เอตฺถ ปฏิสลฺลานนฺติ เตหิ เตหิ สทฺธิวิหาริกอนฺเตวาสิกอุปาสกาทิสตฺเตหิ เจว รูปารมฺมณาทิสงฺขาเรหิ จ ปฏินิวตฺติตฺวา อปสกฺกิตฺวา นิลียนํ วิเวจนํฯ กายจิตฺเตหิ ตโต วิวิตฺโต เอกีภาโว ปวิเวโกติ อาห ‘‘เอกีภาวายา’’ติอาทิฯ เอกีภาวโตติ จ อิมินา กายวิเวกโต วุฏฺฐานมาหฯ ธมฺมนิชฺฌานกฺขนฺติโตติอาทินา จิตฺตวิเวกโตฯ วุฏฺฐิโตติ ตโต ทุวิธวิเวกโต ภวงฺคุปฺปตฺติยา สพฺรหฺมจารีหิ สมาคเมน อุเปโตฯ

โสปฺปสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. มจฺฉพนฺธสุตฺตวณฺณนา

[18] อฏฺฐเม มจฺฉฆาตกนฺติ มจฺฉพนฺธํ เกวฏฺฏํฯ โอรพฺภิกาทีสุ อุรพฺภา วุจฺจนฺติ เอฬกา, อุรพฺเภ หนฺตีติ โอรพฺภิโกฯ สูกริกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

มจฺฉพนฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปฐมมรณสฺสติสุตฺตวณฺณนา

[19] นวเม เอวํนามเก คาเมติ นาติกานามกํ คามํ นิสฺสายฯ ทฺวินฺนํ จูฬปิติมหาปิติปุตฺตานํ ทฺเว คามา, เตสุ เอกสฺมิํ คาเมฯ ญาตีนญฺหิ นิวาสฏฺฐานภูโต คาโม ญาติโก, ญาติโกเยว นาติโก ญ-การสฺส น-การาเทโส ‘‘อนิมิตฺตา น นายเร’’ติอาทีสุ (วิสุทฺธิ. 1.174; สํ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.20; ชา. อฏฺฐ. 2.2.34) วิยฯ โส กิร คาโม เยสํ ตทา เตสํ ปุพฺพปุริเสน อตฺตโน ญาตีนํ สาธารณภาเวน นิวสิโต, เตน ญาติโกติ ปญฺญายิตฺถฯ อถ ปจฺฉา ทฺวีหิ ทายาเทหิ ทฺวิธา วิภชิตฺวา ปริภุตฺโตฯ คิญฺชกา วุจฺจติ อิฏฺฐกา, คิญฺชกาหิเยว กโต อาวสโถติ คิญฺชกาวสโถฯ โส หิ อาวาโส ยถา สุธาปริกมฺเมน ปโยชนํ นตฺถิ, เอวํ อิฏฺฐกาหิ เอว จินิตฺวา ฉาเทตฺวา กโตฯ ตสฺมิํ กิร ปเทเส มตฺติกา สกฺขรมรุมฺปวาลุกาทีหิ อสมฺมิสฺสา กถินา สณฺหสุขุมา, ตาย กตานิ กุลาลภาชนานิปิ สิลามยานิ วิย ทฬฺหานิฯ ตสฺมา เต อุปาสกา ตาย มตฺติกาย ทีฆปุถู อิฏฺฐกา กาเรตฺวา ฐเปตฺวา ฐเปตฺวา ทฺวารวาตปานกวาฏตุลาโย สพฺพํ ทพฺพสมฺภาเรน วินา ตาหิ อิฏฺฐกาหิเยว ปาสาทํ กาเรสุํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อิฏฺฐกามเย ปาสาเท’’ติฯ

รตฺตินฺทิวนฺติ เอกรตฺติทิวํฯ ภควโต สาสนนฺติ อริยมคฺคปฺปฏิเวธาวหํ สตฺถุ โอวาทํฯ พหุ วต เม กตํ อสฺสาติ พหุ วต มยา อตฺตหิตํ ปพฺพชิตกิจฺจํ กตํ ภเวยฺยฯ

ตทนฺตรนฺติ ตตฺตกํ เวลํฯ เอกปิณฺฑปาตนฺติ เอกํ ทิวสํ ยาปนปฺปโหนกํ ปิณฺฑปาตํฯ