3. นิสฺสารณียสุตฺตวณฺณนา

[13] ตติเย วฑฺฒิตาติ ภาวนาปาริปูริวเสน ปริพฺรูหิตาฯ ปุนปฺปุนํ กตาติ ภาวนาย พหุลีกรเณน อปราปรํ ปวตฺติตาฯ ยุตฺตยานสทิสา กตาติ ยถา ยุตฺตมาชญฺญยานํ เฉเกน สารถินา อธิฏฺฐิตํ ยถารุจิ ปวตฺตติ, เอวํ ยถารุจิ ปวตฺติรหํ คหิตาฯ วตฺถุกตาติ วา อธิฏฺฐานฏฺเฐน วตฺถุ วิย กตา, สพฺพโส อุปกฺกิเลสวิโสธเนน อิทฺธิวิเสสตาย ปวตฺติฏฺฐานภาวโต สุวิโสธิตปริสฺสยวตฺถุ วิย กตาติ วุตฺตํ โหติฯ อธิฏฺฐิตาติ ปฏิปกฺขทูรีภาวโต สุภาวิตภาเวน ตํตํอธิฏฺฐานโยคฺยตาย ฐปิตาฯ สมนฺตโต จิตาติ สพฺพภาเคน ภาวนูปจยํ คมิตาฯ เตนาห ‘‘อุปจิตา’ติฯ สุฏฺฐุ สมารทฺธาติ อิทฺธิภาวนาสิขาปฺปตฺติยา สมฺมเทว สมฺภาวิตาฯ อภูตพฺยากรณํ พฺยากโรตีติ ‘‘เมตฺตา หิ โข เม เจโตวิมุตฺติ ภาวิตา’’ติอาทินา อตฺตนิ อวิชฺชมานคุณาภิพฺยาหารํ พฺยาหรติฯ เจโตวิมุตฺติสทฺทํ อเปกฺขิตฺวา ‘‘นิสฺสฏา’’ติ วุตฺตํฯ ปุน พฺยาปาโท นตฺถีติ อิทานิ มม พฺยาปาโท นาม สพฺพโส นตฺถีติ ญตฺวาฯ

พลววิปสฺสนาติ ภยตุปฏฺฐาเน ญาณํ, อาทีนวานุปสฺสเน ญาณํ มุจฺจิตุกมฺยตาญาณํ, ภงฺคญาณนฺติ จตุนฺนํ ญาณานํ อธิวจนํฯ เยสํ นิมิตฺตานํ อภาเวน อรหตฺตผลสมาปตฺติยา อนิมิตฺตตา, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สา หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ราคสฺส นิมิตฺตํ, ราโค เอว วา นิมิตฺตํ ราคนิมิตฺตํฯ อาทิ-สทฺเทน โทสนิมิตฺตาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ รูปเวทนาทิสงฺขารนิมิตฺตํ รูปนิมิตฺตาทิฯ เตสํเยว นิจฺจาทิวเสน อุปฏฺฐานํ นิจฺจนิมิตฺตาทิฯ ตยิทํ นิมิตฺตํ ยสฺมา สพฺเพน สพฺพํ อรหตฺตผเล นตฺถิ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘สา หิ…เป.… อนิมิตฺตา’’ติฯ นิมิตฺตํ อนุสฺสรติ อนุคจฺฉติ อารพฺภ ปวตฺตติ สีเลนาติ นิมิตฺตานุสารีฯ เตนาห ‘‘วุตฺตปฺปเภทํ นิมิตฺตํ อนุสรณสภาว’’นฺติฯ

อสฺมิมาโนติ ‘‘อสฺมี’’ติ ปวตฺโต อตฺตวิสโย มาโนฯ อยํ นาม อหมสฺมีติ รูปลกฺขโณ เวทนาทีสุ วา อญฺญตรลกฺขโณ อยํ นาม อตฺตา อหํ อสฺมีติฯ อสฺมิมาโน สมุคฺฆาตียติ เอเตนาติ อสฺมิมานสมุคฺฆาโต, อรหตฺตมคฺโคฯ ปุน อสฺมิมาโน นตฺถีติ ตสฺส อนุปฺปตฺติธมฺมตาปาทนํ กิตฺเตนฺโต สมุคฺฆาตตฺตเมว วิภาเวติฯ

นิสฺสารณียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4-5. ภทฺทกสุตฺตาทิวณฺณนา

[14-15] จตุตฺเถ อารมิตพฺพฏฺเฐน วา กมฺมํ อาราโม เอตสฺสาติ กมฺมาราโมฯ กมฺเม รโต น คนฺถธุเร วิปสฺสนาธุเร วาติ กมฺมรโตฯ ปุนปฺปุนํ ยุตฺโตติ ตปฺปรภาเวน อนุ อนุ ยุตฺโต ปสุโตฯ อาลาปสลฺลาโปติ อิตฺถิวณฺณปุริสวณฺณาทิวเสน ปุนปฺปุนํ ลปนํฯ ปญฺจเม นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

ภทฺทกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ