เมนู

1. อาหุเนยฺยวคฺโค

1. ปฐมอาหุเนยฺยสุตฺตวณฺณนา

[1] ฉกฺกนิปาตสฺส ปฐเม จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวาติ นิสฺสยโวหาเรน วุตฺตํฯ สสมฺภารกนิทฺเทโสยํ ยถา ‘‘ธนุนา วิชฺฌตี’’ติ, ตสฺมา นิสฺสยสีเสน นิสฺสิตสฺส คหณํ ทฏฺฐพฺพํฯ เตนายมตฺโถ ‘‘จกฺขุทฺวาเร รูปารมฺมเณ อาปาถคเต ตํ รูปํ จกฺขุวิญฺญาเณน ทิสฺวา’’ติฯ เนว สุมโน โหตีติ ชวนกฺขเณ อิฏฺเฐ อารมฺมเณ ราคํ อนุปฺปาเทนฺโต เนว สุมโน โหติ เคหสฺสิตเปมวเสนปิ มคฺเคน สพฺพโส ราคสฺส สมุจฺฉินฺนตฺตาฯ น ทุมฺมโนติ อนิฏฺเฐ อทุสฺสนฺโต น ทุมฺมโนฯ ปสาทญฺญถตฺตวเสนปิ อิฏฺเฐปิ อนิฏฺเฐปิ มชฺฌตฺเตปิ อารมฺมเณ น สมํ สมฺมา อโยนิโส คหณํ อสมเปกฺขนํฯ อยญฺจสฺส ปฏิปตฺติ สติเวปุลฺลปฺปตฺติยา ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺติยา จาติ อาห ‘‘สโต สมฺปชาโน หุตฺวา’’ติฯ สติยา ยุตฺตตฺตา สโตฯ สมฺปชญฺเญน ยุตฺตตฺตา สมฺปชาโนฯ ญาณุปฺปตฺติปจฺจยรหิตกาเลปิ ปวตฺติเภทนโต ‘‘สตตวิหาโร กถิโต’’ติ วุตฺตํฯ สตตวิหาโรติ ขีณาสวสฺส นิจฺจวิหาโร สพฺพทา ปวตฺตนกวิหาโรฯ ฐเปตฺวา หิ สมาปตฺติเวลํ ภวงฺคเวลญฺจ ขีณาสวา อิมินาว ฉฬงฺคุเปกฺขาวิหาเรน วิหรนฺติฯ

เอตฺถ จ ‘‘ฉสุ ทฺวาเรสุปิ อุเปกฺขโก วิหรตี’’ติ อิมินา ฉฬงฺคุเปกฺขา กถิตาฯ ‘‘สมฺปชาโน’’ติ วจนโต ปน จตฺตาริ ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺตานิ ลพฺภนฺติ เตหิ วินา สมฺปชานตาย อสมฺภวโตฯ สตตวิหารภาวโต อฏฺฐ มหากิริยจิตฺตานิ ลพฺภนฺติฯ ‘‘เนว สุมโน น ทุมฺมโน’’ติ วจนโต อฏฺฐ มหากิริยจิตฺตานิ, หสิตุปฺปาโท, โวฏฺฐพฺพนญฺจาติ ทส จิตฺตานิ ลพฺภนฺติฯ ราคโทสสหชาตานํ โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อภาโว เตสมฺปิ สาธารโณติ ฉฬงฺคุเปกฺขาวเสน อาคตานํ อิเมสํ สตตวิหารานํ โสมนสฺสํ กถํ ลพฺภตีติ เจ? อาเสวนโตฯ

กิญฺจาปิ ขีณาสโว อิฏฺฐานิฏฺเฐปิ อารมฺมเณ มชฺฌตฺโต วิย พหุลํ อุเปกฺขโก วิหรติ อตฺตโน ปริสุทฺธปกติภาวาวิชหนโต, กทาจิ ปน ตถา เจโตภิสงฺขาราภาเว ยํ ตํ สภาวโต อิฏฺฐํ อารมฺมณํ, ตสฺส ยาถาวสภาวคฺคหณวเสนปิ อรหโต จิตฺตํ ปุพฺพาเสวนวเสน โสมนสฺสสหคตํ หุตฺวา ปวตฺตเตวฯ

ปฐมอาหุเนยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2-7. ทุติยอาหุเนยฺยสุตฺตาทิวณฺณนา

[2-7] ทุติเย (วิสุทฺธิ. 2.380) อเนกวิหิตนฺติ อเนกวิธํ นานปฺปการํฯ อิทฺธิวิธนฺติ อิทฺธิโกฏฺฐาสํฯ ปจฺจนุโภตีติ ปจฺจนุภวติ, ผุสติ สจฺฉิกโรติ ปาปุณาตีติ อตฺโถฯ อิทานิสฺส อเนกวิหิตภาวํ ทสฺเสนฺโต ‘‘เอโกปิ หุตฺวา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ ‘‘เอโกปิ หุตฺวา’’ติ อิมินา กรณโต ปุพฺเพว ปกติยา เอโกปิ หุตฺวาฯ พหุธา โหตีติ พหูนํ สนฺติเก จงฺกมิตุกาโม วา สชฺฌายํ กาตุกาโม วา ปญฺหํ ปุจฺฉิตุกาโม วา หุตฺวา สตมฺปิ สหสฺสมฺปิ โหติฯ อาวิภาวํ ติโรภาวนฺติ เอตฺถ อาวิภาวํ กโรติ, ติโรภาวํ กโรตีติ อยมตฺโถฯ อิทเมว หิ สนฺธาย ปฏิสมฺภิทายํ (ปฏิ. ม. 3.11) วุตฺตํ – ‘‘อาวิภาวนฺติ เกนจิ อนาวุฏํ โหติ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ วิวฏํ, ติโรภาวนฺติ เกนจิ อาวุฏํ โหติ ปฏิจฺฉนฺนํ ปิหิตํ ปฏิกุชฺชิต’’นฺติฯ ติโรกุฏฺฏํ ติโรปาการํ ติโรปพฺพตํ อสชฺชมาโน คจฺฉติ เสยฺยถาปิ อากาเสติ เอตฺถ ติโรกุฏฺฏนฺติ ปรกุฏฺฏํ, กุฏฺฏสฺส ปรภาคนฺติ วุตฺตํ โหติฯ เอส นโย อิตเรสุฯ กุฏฺโฏติ จ เคหภิตฺติยา เอตํ อธิวจนํฯ ปากาโรติ เคหวิหารคามาทีนํ ปริกฺเขปปากาโรฯ ปพฺพโตติ ปํสุปพฺพโต วา ปาสาณปพฺพโต วาฯ อสชฺชมาโนติ อลคฺคมาโน เสยฺยถาปิ อากาเส วิยฯ

อุมฺมุชฺชนิมุชฺชนฺติ เอตฺถ อุมฺมุชฺชนฺติ อุฏฺฐานํ วุจฺจติฯ นิมุชฺชนฺติ สํสีทนํฯ อุมฺมุชฺชญฺจ นิมุชฺชญฺจ อุมฺมุชฺชนิมุชฺชํฯ อุทเกปิ อภิชฺชมาเนติ เอตฺถ ยํ อุทกํ อกฺกมิตฺวา สํสีทติ, ตํ ภิชฺชมานนฺติ วุจฺจติ, วิปรีตํ อภิชฺชมานํฯ ปลฺลงฺเกน คจฺฉติฯ