เมนู

7-10. อสปฺปุริสทานสุตฺตาทิวณฺณนา

[147-150] สตฺตเม อสกฺกจฺจนฺติ อนาทรํ กตฺวาฯ เทยฺยธมฺมสฺส อสกฺกจฺจกรณํ นาม อสมฺปนฺนํ กโรตีติ อาห ‘‘น สกฺกริตฺวา สุจิํ กตฺวา เทตี’’ติ, อุตฺตณฺฑุลาทิโทสวิรหิตํ สุจิสมฺปนฺนํ กตฺวา น เทตีติ อตฺโถฯ อจิตฺตีกตฺวาติ น จิตฺเต กตฺวา, น ปูเชตฺวาติ อตฺโถฯ ปูเชนฺโต หิ ปูเชตพฺพวตฺถุํ จิตฺเต ฐเปติ, น ตโต พหิ กโรติฯ จิตฺตํ วา อจฺฉริยํ กตฺวา ปฏิปตฺติวิกรณํ สมฺภาวนกิริยา, ตปฺปฏิกฺเขปโต อจิตฺตีกรณํ อสมฺภาวนกิริยาฯ อคารเวน เทตีติ ปุคฺคเล อครุํ กโรนฺโต นิสีทนฏฺฐาเน อสมฺมชฺชิตฺวา ยตฺถ วา ตตฺถ วา นิสีทาเปตฺวา ยํ วา ตํ วา อาธารกํ ฐเปตฺวา ทานํ เทติฯ อสหตฺถาติ น อตฺตโน หตฺเถน เทติ, ทาสกมฺมกโรทีหิ ทาเปติฯ อปวิทฺธํ เทตีติ อนฺตรา อปวิทฺธํ วิจฺเฉทํ กตฺวา เทติฯ เตนาห ‘‘น นิรนฺตรํ เทตี’’ติฯ อถ วา อปวิทฺธํ เทตีติ อุจฺฉิฏฺฐาทิฉฑฺฑนียธมฺมํ วิย อวกฺขิตฺตกํ กตฺวา เทติฯ เตนาห ‘‘ฉฑฺเฑตุกาโม วิย เทตี’’ติฯ ‘‘อทฺธา อิมสฺส ทานสฺส ผลเมว อาคจฺฉตี’’ติ เอวํ ยสฺส กมฺมสฺสกตาทิฏฺฐิ อตฺถิ, โส อาคมนทิฏฺฐิโก, อยํ ปน น ตาทิโสติ อนาคมนทิฏฺฐิโกฯ เตนาห ‘‘กตสฺส นาม ผลํ อาคมิสฺสตี’’ติอาทิฯ อฏฺฐมาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

อสปฺปุริสทานสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ติกณฺฑกีวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

4. จตุตฺถปณฺณาสกํ

(16) 1. สทฺธมฺมวคฺโค

[151-160] ปฐโม วคฺโค อุตฺตานตฺโถเยวฯ

(17) 2. อาฆาตวคฺโค

1-5. ปฐมอาฆาตปฏิวินยสุตฺตาทิวณฺณนา

[161-165] ทุติยสฺส ปฐเม นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ ทุติเย อาฆาโต ปฏิวินยติ เอตฺถ, เอเตหีติ วา อาฆาตปฏิวินยาฯ เตนาห ‘‘อาฆาโต เอเตหิ ปฏิวิเนตพฺโพ’’ติอาทิฯ

นนฺตกนฺติ อนนฺตกํ, อนฺตวิรหิตํ วตฺถขณฺฑํฯ ยทิ หิ ตสฺส อนฺโต ภเวยฺย, ‘‘ปิโลติกา’’ติ สงฺขํ น คจฺเฉยฺยฯ

เสวาเลนาติ พีชกณฺณิกเกสราทิเภเทน เสวาเลนฯ อุทกปปฺปฏเกนาติ นีลมณฺฑูกปิฏฺฐิวณฺเณน อุทกปิฏฺฐิํ ฉาเทตฺวา นิพฺพตฺเตน อุทกปิฏฺฐิเกนฯ ฆมฺเมน อนุคโตติ ฆมฺเมน ผุฏฺโฐ อภิภูโตฯ จิตฺตุปฺปาทนฺติ ปฏิฆสมฺปยุตฺตจิตฺตุปฺปาทํฯ

วิสภาคเวทนุปฺปตฺติยา กกเจเนว อิริยาปถปวตฺตินิวารเณน ฉินฺทนฺโต อาพาธติ ปีเฬตีติ อาพาโธ, โส อสฺส อตฺถีติ อาพาธิโกฯ ตํสมุฏฺฐาเนน ทุกฺขิโต สญฺชาตทุกฺโขฯ พาฬฺหคิลาโนติ อธิมตฺตคิลาโนฯ คามนฺตนายกสฺสาติ คามนฺตสมฺปาปกสฺสฯ

ปสนฺนภาเวน อุทกสฺส อจฺฉภาโว เวทิตพฺโพติ อาห ‘‘อจฺโฉทกาติ ปสนฺโนทกา’’ติฯ สาทุรสตาย สาตตาติ อาห ‘‘มธุโรทกา’’ติฯ ตนุกเมว สลิลํ วิเสสโต สีตลํ, น พหลาติ อาห ‘‘ตนุสีตสลิลา’’ติฯ เสตกาติ นิกฺกทฺทมาฯ สจิกฺขลฺลาทิวเสน หิ อุทกสฺส วิวณฺณตาฯ สภาวโต ปน ตํ เสตวณฺณเมวฯ ตติยาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

ปฐมอาฆาตปฏิวินยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ