เมนู

เตน วุตฺตํ ‘‘ฐิติภาคิโย สมาธี’’ติฯ อวิตกฺกสหคตาติ อวิตกฺกํ ทุติยชฺฌานํ สนฺตโต ปณีตโต มนสิกโรโต อารมฺมณวเสน อวิตกฺกสหคตาฯ สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺตีติ ปคุณปฐมชฺฌานโต วุฏฺฐิตํ ทุติยชฺฌานาธิคมตฺถาย โจเทนฺติ ตุทนฺติฯ ตสฺส อุปริ ทุติยชฺฌานานุปกฺขนฺทานํ สญฺญามนสิการานํ วเสน โส ปฐมชฺฌานสมาธิ วิเสสภูตสฺส ทุติยชฺฌานสฺส อุปฺปตฺติปทฏฺฐานตาย ‘‘วิเสสภาคิโย’’ติ วุตฺโตฯ

นิพฺพิทาสหคตาติ ตเมว ปฐมชฺฌานลาภิํ ฌานโต วุฏฺฐิตํ นิพฺพิทาสงฺขาเตน วิปสฺสนาญาเณน สหคตาฯ วิปสฺสนาญาณญฺหิ ฌานงฺเคสุ ปเภเทน อุปฏฺฐหนฺเตสุ นิพฺพินฺทติ อุกฺกณฺฐติ, ตสฺมา ‘‘นิพฺพิทา’’ติ วุจฺจติฯ สมุทาจรนฺตีติ นิพฺพานสจฺฉิกิริยตฺถาย โจเทนฺติ ตุทนฺติฯ วิราคูปสํหิตาติ วิราคสงฺขาเตน นิพฺพาเนน อุปสํหิตาฯ วิปสฺสนาญาณญฺหิ สกฺกา อิมินา มคฺเคน วิราคํ นิพฺพานํ สจฺฉิกาตุนฺติ ปวตฺติโต ‘‘วิราคูปสํหิต’’นฺติ วุจฺจติฯ ตํสมฺปยุตฺตา สญฺญามนสิการา วิราคูปสํหิตา เอว นามฯ ตสฺส เตสํ สญฺญามนสิการานํ วเสน ปฐมชฺฌานสมาธิ อริยมคฺคปฺปฏิเวธสฺส ปทฏฺฐานตาย ‘‘นิพฺเพธภาคิโย’’ติ วุตฺโตฯ หานํ ภชนฺตีติ หานภาคิยา, หานภาโค วา เอเตสํ อตฺถีติ หานภาคิยา, ปริหานโกฏฺฐาสิกาติ อตฺโถฯ อิมินา นเยน ฐิติภาคิโย เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สกฺขิภพฺพสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เทวตาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อรหตฺตวคฺโค

1-3. ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา

[75-77] อฏฺฐมสฺส ปฐมาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ ตติเย ติวิธํ กุหนวตฺถุนฺติ ปจฺจยปฺปฏิเสวนสามนฺตชปฺปนอิริยาปถปฺปวตฺตนสงฺขาตํ ติวิธํ กุหนวตฺถุํฯ อุกฺขิปิตฺวาติ ‘‘มหากุฏุมฺพิโก มหานาวิโก มหาทานปตี’’ติอาทินา ปคฺคณฺหิตฺวา ลปนํฯ อวกฺขิปิตฺวาติ ‘‘กิํ อิมสฺส ชีวิตํ, พีชโภชโน นามาย’’นฺติ หีเฬตฺวา ลปนํฯ

ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สุขโสมนสฺสสุตฺตวณฺณนา

[78] จตุตฺเถ ยถาวุตฺตธมฺมาทีสุ ตสฺส กิเลสนิมิตฺตํ ทุกฺขํ อนวสฺสนนฺติ ‘‘สุขโสมนสฺสพหุโล วิหรตี’’ติ วุตฺตํฯ กายิกสุขญฺเจว เจตสิกโสมนสฺสญฺจ พหุลํ อสฺสาติ สุขโสมนสฺสพหุโลฯ ยวติ เตน ผลํ มิสฺสิตํ วิย โหตีติ โยนิ, เอกนฺติกํ การณํฯ อสฺสาติ ยถาวุตฺตสฺส ภิกฺขุโนฯ ปริปุณฺณนฺติ อวิกลํ อนวเสสํฯ

สุขโสมนสฺสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อธิคมสุตฺตวณฺณนา

[79] ปญฺจเม อาคจฺฉนฺติ เอเตน กุสลา วา อกุสลา วาติ อาคมนํ, กุสลากุสลานํ อุปฺปตฺติการณํฯ ตตฺถ กุสโลติ อาคมนกุสโลฯ เอวํ ธมฺเม มนสิกโรโต กุสลา วา อกุสลา วา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺตีติ เอวํ ชานนฺโตฯ อปคจฺฉนฺติ กุสลา วา อกุสลา วา เอเตนาติ อปคมนํฯ เตสํ เอว อนุปฺปตฺติการณํ, ตตฺถ กุสโลติ อปคมนกุสโลฯ เอวํ ธมฺเม มนสิกโรโต กุสลา วา อกุสลา วา ธมฺมา นาภิวฑฺฒนฺตีติ เอวํ ชานนฺโตฯ อุปายกุสโลติ ฐานุปฺปตฺติกปญฺญาสมนฺนาคโตฯ อิทญฺจ อจฺจายิกกิจฺเจ วา ภเย วา อุปฺปนฺเน ตสฺส ติกิจฺฉนตฺถํ ฐานุปฺปตฺติยา การณชานนวเสน เวทิตพฺพํฯ

อธิคมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-7. มหนฺตตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[80-81] ฉฏฺเฐ สมฺปตฺเตติ กิเลเส สมฺปตฺเตฯ สตฺตมํ อุตฺตานเมวฯ

มหนฺตตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ