เตน วุตฺตํ ‘‘ฐิติภาคิโย สมาธี’’ติฯ อวิตกฺกสหคตาติ อวิตกฺกํ ทุติยชฺฌานํ สนฺตโต ปณีตโต มนสิกโรโต อารมฺมณวเสน อวิตกฺกสหคตาฯ สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺตีติ ปคุณปฐมชฺฌานโต วุฏฺฐิตํ ทุติยชฺฌานาธิคมตฺถาย โจเทนฺติ ตุทนฺติฯ ตสฺส อุปริ ทุติยชฺฌานานุปกฺขนฺทานํ สญฺญามนสิการานํ วเสน โส ปฐมชฺฌานสมาธิ วิเสสภูตสฺส ทุติยชฺฌานสฺส อุปฺปตฺติปทฏฺฐานตาย ‘‘วิเสสภาคิโย’’ติ วุตฺโตฯ

นิพฺพิทาสหคตาติ ตเมว ปฐมชฺฌานลาภิํ ฌานโต วุฏฺฐิตํ นิพฺพิทาสงฺขาเตน วิปสฺสนาญาเณน สหคตาฯ วิปสฺสนาญาณญฺหิ ฌานงฺเคสุ ปเภเทน อุปฏฺฐหนฺเตสุ นิพฺพินฺทติ อุกฺกณฺฐติ, ตสฺมา ‘‘นิพฺพิทา’’ติ วุจฺจติฯ สมุทาจรนฺตีติ นิพฺพานสจฺฉิกิริยตฺถาย โจเทนฺติ ตุทนฺติฯ วิราคูปสํหิตาติ วิราคสงฺขาเตน นิพฺพาเนน อุปสํหิตาฯ วิปสฺสนาญาณญฺหิ สกฺกา อิมินา มคฺเคน วิราคํ นิพฺพานํ สจฺฉิกาตุนฺติ ปวตฺติโต ‘‘วิราคูปสํหิต’’นฺติ วุจฺจติฯ ตํสมฺปยุตฺตา สญฺญามนสิการา วิราคูปสํหิตา เอว นามฯ ตสฺส เตสํ สญฺญามนสิการานํ วเสน ปฐมชฺฌานสมาธิ อริยมคฺคปฺปฏิเวธสฺส ปทฏฺฐานตาย ‘‘นิพฺเพธภาคิโย’’ติ วุตฺโตฯ หานํ ภชนฺตีติ หานภาคิยา, หานภาโค วา เอเตสํ อตฺถีติ หานภาคิยา, ปริหานโกฏฺฐาสิกาติ อตฺโถฯ อิมินา นเยน ฐิติภาคิโย เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สกฺขิภพฺพสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เทวตาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อรหตฺตวคฺโค

1-3. ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา

[75-77] อฏฺฐมสฺส ปฐมาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ ตติเย ติวิธํ กุหนวตฺถุนฺติ ปจฺจยปฺปฏิเสวนสามนฺตชปฺปนอิริยาปถปฺปวตฺตนสงฺขาตํ ติวิธํ กุหนวตฺถุํฯ อุกฺขิปิตฺวาติ ‘‘มหากุฏุมฺพิโก มหานาวิโก มหาทานปตี’’ติอาทินา ปคฺคณฺหิตฺวา ลปนํฯ อวกฺขิปิตฺวาติ ‘‘กิํ อิมสฺส ชีวิตํ, พีชโภชโน นามาย’’นฺติ หีเฬตฺวา ลปนํฯ

ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ