ยสฺมิํ ฐาเนติ ยสฺมิํเยว ฐาเนฯ น โสจตีติ โสกเหตูนํ ตตฺถ อภาวโต น โสจติฯ

อนฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อวกุชฺชสุตฺตวณฺณนา

[30] ทสเม อวกุชฺชปญฺโญติ นิกฺกุชฺชปญฺโญฯ เตนาห ‘‘อโธมุขปญฺโญ’’ติฯ ปุพฺพปฏฺฐปนาติ ปฐมารมฺโภฯ สนฺนิฏฺฐานนฺติ กถาปริโยสานํฯ อปฺปนาติ เทสนาย นิฏฺฐาปนํฯ อเนเก วา อนุสนฺธิโยติ โยเชตพฺพํฯ สมาธิ วาติอาทีสุ โลกุตฺตรธมฺมา ปรมตฺถโต สาสนนฺติ ตทตฺโถปาทกสมาธิ ตสฺส อาทีติ วุตฺโต, ตทาสนฺนตฺตา วิปสฺสนา, ตสฺส มูลภาเวน เอกเทสตฺตา มคฺโคฯ

สาสนสฺส ปาริปูริสุทฺธิโย นาม สตฺถารา เทสิตนิยาเมเนว สิทฺธา, ตา ปเนตฺถ กเถนฺตสฺส วเสน คเหตพฺพาติ ทสฺเสตุํ ‘‘อนูนํ กตฺวา เทเสนฺตี’’ติ, ‘‘นิคฺคณฺฐิํ กตฺวา เทเสนฺตี’’ติ จ วุตฺตํฯ ตตฺถ นิชฺชฏนฺติ นิคฺคุมฺพํ อนากุลํฯ นิคฺคณฺฐินฺติ คณฺฐิฏฺฐานรหิตํ สุวิญฺเญยฺยํ กตฺวาฯ

อากิณฺณานีติ อากิริตฺวา สํกิริตฺวา ฐปิตานีติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘ปกฺขิตฺตานี’’ติฯ อุจฺฉงฺโค วิย อุจฺฉงฺคปญฺโญ ปุคฺคโล ทฏฺฐพฺโพติ อุจฺฉงฺคสทิสปญฺญตาย อุจฺฉงฺคปญฺโญฯ เอวํ ปญฺญา วิย ปุคฺคโลปิ อุจฺฉงฺโค วิย โหติ, ตสฺมิํ ธมฺมานํ อจิรฏฺฐานโตติ อธิปฺปาเยน วุตฺตํฯ ยถา จ อุจฺฉงฺคสทิสา ปญฺญา, เอวํ นิกฺกุชฺชกุมฺภสทิสา ปญฺญา เอวาติ ทฏฺฐพฺพาฯ

สํวิทหนปญฺญายาติ ‘‘เอวํ กเต อิทํ นาม ภวิสฺสตี’’ติ เอวํ ตํตํอตฺถกิจฺจํ สํวิธาตุํ สมตฺถตาย วิจารณปญฺญาย รหิโตฯ เสยฺโยติ เสฏฺโฐ ปาสํโสฯ ปุพฺพภาคปฏิปทนฺติ จิตฺตวิสุทฺธิอาทิกํ อริยมคฺคสฺส อธิคมาย ปุพฺพภาคปฏิปตฺติํฯ

อวกุชฺชสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปุคฺคลวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ