4. พหุการสุตฺตวณฺณนา

[24] จตุตฺเถ อวสฺสยํ คโตติ วฏฺฏทุกฺขปริมุตฺติยา อวสฺสโย มยฺหนฺติ สรณคมนกฺกเมน อุปคโต โหติฯ สตนฺติกนฺติ สปริยตฺติธมฺมํฯ อคฺคหิตสรณปุพฺพสฺสาติ อคฺคหิตปุพฺพสรณสฺสฯ อกตาภินิเวสสฺส วเสน วุตฺตนฺติ ตสฺมิํ อตฺตภาเว น กโต สรณคมนาภินิเวโส เยนาติ อกตาภินิเวโส, ตสฺส วเสน วุตฺตํฯ กามํ ปุพฺเพปิ สรณทายโก อาจริโย วุตฺโต, ปพฺพชฺชาทายโกปิ สรณทายโกวฯ ปุพฺเพ ปน อุปาสกภาวาปาทกวเสน สรณทายโก อธิปฺเปโตฯ อิทํ ปน คหิตปพฺพชฺชสฺส สรณคมนํฯ ปพฺพชา หิ สวิเสสํ สรณคมนนฺติ ปพฺพชฺชาทายโก ปุน วุตฺโตฯ เอเตติ ปพฺพชฺชาทายกาทโยฯ ทุวิเธน ปริจฺฉินฺนาติ โลกิยธมฺมสมฺปาปโก โลกุตฺตรธมฺมสมฺปาปโกติ ทฺวิปฺปกาเรน ปริจฺฉินฺนา, กตาภินิเวสอกตาภินิเวสวเสน วาฯ อุปรีติ ปฐมมคฺคโต อุปริฯ เนว สกฺโกตีติ อาจริเยน กตสฺส อุปการสฺส มหานุภาวตฺตา ตสฺส ปติการํ นาม กาตุํ น สกฺโกติฯ

พหุการสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. วชิรูปมสุตฺตวณฺณนา

[25] ปญฺจเม อรุอิติ ปุราณํ ทุฏฺฐวณํ วุจฺจติฯ ก-กาโร ปทสนฺธิกโรติ อรุกูปมํ จิตฺตํ เอตสฺสาติ อรุกูปมจิตฺโต อปฺปมตฺตกสฺสปิ ทุกฺขสฺส อสหนโตฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อิตฺตรกาโลภาเสนาติ ปริตฺตเมว กาโล ญาโณภาสวิรเหนฯ ลคตีติ โกธาสงฺควเสน กุปฺปนฺโต ปุคฺคโล สมฺมุขา, ‘‘กิํ วทสี’’ติอาทินา ปรมฺมุขา จ อุปนยฺหนวเสน ลคติ, น ตณฺหาสงฺควเสนฯ กุปฺปตีติ กุชฺฌติฯ พฺยาปชฺชตีติ วิปนฺนจิตฺโต โหติฯ ถทฺธภาวํ อาปชฺชติ อีสกมฺปิ มุทุตฺตาภาวโตฯ ทุฏฺฐารุโกติ มํสโลหิตานํ ทุฏฺฐภาเวน ปกติภาวํ ชหิตฺวา ฐิโต ทุฏฺฐวโณฯ ‘‘ทุฏฺฐารุตา’’ติปิ ปฐนฺติ, ตตฺถาปิ ตากาโร ปทสนฺธิกโรฯ

ตสฺสาติ ทุฏฺฐารุกสฺสฯ สวนนฺติ อสุจิวิสนฺทนํฯ อุทฺธุมาตสฺส วิยาติ โกเธน อุทฺธํ อุทฺธํ ธุมาตกสฺส วิย โกธูปายาสสฺส อวิสฺสชฺชนโตฯ

จณฺฑิกตสฺสาติ กุปิตสฺสฯ เอตฺถ จ กิญฺจาปิ เหฏฺฐิมมคฺควชฺฌาปิ กิเลสา เตหิ อนุปฺปตฺติธมฺมตํ อาปาทิตตฺตา สมุจฺฉินฺนา, ตถาปิ ตสฺมิํ สนฺตาเน อคฺคมคฺคสฺส อนุปฺปนฺนตฺตา ตตฺถ อปฺปหีนาปิ กิเลสา อตฺเถวาติ กตฺวา เตสํ ญาณานํ วิชฺชูปมตา วุตฺตา, น เตหิ มคฺเคหิ ปหีนานํ กิเลสานํ อตฺถิภาวโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ

วชิรูปมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. เสวิตพฺพสุตฺตวณฺณนา

[26] ฉฏฺเฐ อุปสงฺกมิตพฺโพติ กาเลน กาลํ อุปสงฺกมิตพฺโพฯ อลฺลียิตพฺโพติ ฉายาย วิย วินา ภาวนาย นิลฺลียิตพฺโพฯ ปุนปฺปุนํ อุปาสิตพฺโพติ อภิณฺหโส อุปนิสีทิตพฺโพฯ อนุทฺทยาติ เมตฺตาปุพฺพภาโคฯ อุปสงฺกมิตุํ วฏฺฏตีติ ‘‘เอตสฺส สีเลน อภิวุทฺธิ ภวิสฺสตี’’ติ อุปการตฺถํ อุปเสวนาทิ วฏฺฏติฯ

น ปฏิหญฺญิสฺสตีติ ‘‘อเปหิ, กิํ เอเตนา’’ติ ปฏิกฺเขปาภาวโต ปิยสีลตฺตา น ปฏิหญฺญิสฺสติฯ ผาสุ ภวิสฺสตีติ ทฺวีสุ หิ สีลวนฺเตสุ เอเกน สีลสฺส วณฺเณ กถิเต อิตโร อนุโมทติฯ เตน เตสํ กถา ผาสุ เจว โหติ ปวตฺตินี จฯ เอกสฺมิํ ปน ทุสฺสีเล สติ ทุสฺสีลสฺส สีลกถา ทุกฺกถา, เนว สีลกถา โหติ, น ผาสุ โหติ, น ปวตฺตินีฯ ทุสฺสีลสฺส หิ สีลกถา อผาสุ ภวิสฺสติฯ สีลกถาย วุตฺตมตฺถํ สมาธิปญฺญากถาสุปิ อติทิสติ ‘‘สมาธิปญฺญากถาสุปิ เอเสว นโย’’ติฯ ทฺเว หิ สมาธิลาภิโน สมาธิกถํ สปฺปญฺญา จ ปญฺญากถํ กเถนฺตา รตฺติํ วา ทิวสํ วา อติกฺกมนฺตมฺปิ น ชานนฺติฯ

ตตฺถ ตตฺถ ปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามีติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ อนุคฺคเหตพฺเพ ปญฺญาย โสเธตพฺเพ วฑฺเฒตพฺเพ จ อธิกสีลํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามีติ อตฺโถฯ ตญฺจ อนุคฺคณฺหนํ สีลสฺส อสปฺปายานุปการธมฺเม วชฺเชตฺวา ตปฺปฏิปกฺขเสวเนน โหตีติ อาห ‘‘สีลสฺส อสปฺปาเย’’ติอาทิฯ สีลสฺส อสปฺปายานุปการธมฺมา นาม อนาจาราโคจราทโย, ตปฺปฏิปกฺขโต อุปการธมฺมา เวทิตพฺพาฯ