เมนู

2. รถการวคฺโค

1. ญาตสุตฺตวณฺณนา

[11] ทุติยสฺส ปฐเม ญาโตเยว ปญฺญาโตติ อาห ‘‘ญาโต ปญฺญาโต’’ติฯ กสฺส อนนุโลมิเกติ อาห ‘‘สาสนสฺสา’’ติ, สาสนสฺส อนนุโลมิเก อปฺปติรูเปติ อตฺโถฯ อิทานิ อนนุโลมิกสทฺทสฺส นิพฺพจนํ ทสฺเสนฺโต ‘‘น อนุโลเมตีติ อนนุโลมิก’’นฺติ อาห สาสนสฺสาติ วา สาสนนฺติ อตฺโถฯ สาสนํ น อนุโลเมตีติ อนนุโลมิกนฺติ เอวเมตฺถ สมฺพนฺโธ ทฏฺฐพฺโพฯ สภาควิสภาคนฺติ ลิงฺคโต สภาควิสภาคํฯ ‘‘วิยปุคฺคเล’’ติ อาหาติ ลิงฺคสภาเคหิ อวิเสเสตฺวา อาหฯ อุมฺมาทํ ปาปุณีติ โส กิร สีลํ อธิฏฺฐาย ปิหิตทฺวารคพฺเภ สยนปิฏฺเฐ นิสีทิตฺวา ภริยํ อารพฺภ เมตฺตํ ภาเวนฺโต เมตฺตามุเขน อุปฺปนฺเนน ราเคน อนฺธีกโต ภริยาย สนฺติกํ คนฺตุกาโม ทฺวารํ อสลฺลกฺเขตฺวา ภิตฺติํ ภินฺทิตฺวาปิ นิกฺขมิตุกามตาย ภิตฺติํ ปหรนฺโต สพฺพรตฺติํ ภิตฺติยุทฺธมกาสิฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ญาตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สารณียสุตฺตวณฺณนา

[12] ทุติเย จตุปาริสุทฺธิสีลมฺปิ ปพฺพชฺชานิสฺสิตเมวาติ อิมินา ปพฺพชฺชูปคตสมนนฺตรเมว จตุปาริสุทฺธิสีลมฺปิ สมาทินฺนเมว โหตีติ ทสฺเสติฯ มคฺคสนฺนิสฺสิตาเนว โหนฺตีติ มคฺคาธิคมตฺถาย ปฏิปชฺชิตพฺพตฺตา กสิณปริกมฺมาทีนิ มคฺคสนฺนิสฺสิตาเนว โหนฺติ, ตสฺมา มคฺคคฺคหเณเนว เตสมฺปิ คหณํ เวทิตพฺพํ, เตหิ วินา มคฺคาธิคมสฺส อสมฺภวโตติ อธิปฺปาโยฯ

อคฺคมคฺคาธิคเมน อสมฺโมหปฺปฏิเวธสฺส สิขาปตฺตตฺตา มคฺคธมฺเมสุ วิย ผลธมฺเมสุปิ สาติสโย อสมฺโมโหติ ‘‘สยํ อภิญฺญา’’ติ วุตฺตํ, สามํ ชานิตฺวาติ อตฺโถฯ ตถา ชานนา ปนสฺส สจฺฉิกรณํ อตฺตปจฺจกฺขกิริยาติ ‘‘สจฺฉิกตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘อตฺตนาว อภิวิสิฏฺฐาย ปญฺญาย ปจฺจกฺขํ กตฺวา’’ติฯ ตถา สจฺฉิกิริยา จสฺส อตฺตนิ ปฏิลาโภติ ‘‘อุปสมฺปชฺชา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ปฏิลภิตฺวา’’ติฯ

สารณียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อาสํสสุตฺตวณฺณนา

[13] ตติเย สนฺโตติ เอตฺถ สนฺต-สทฺโท ‘‘ทีฆํ สนฺตสฺส โยชน’’นฺติอาทีสุ (ธ. ป. 60) กิลนฺตภาเว อาคโตฯ ‘‘อยญฺจ วิตกฺโก, อยญฺจ วิจาโร สนฺโต โหนฺติ สมิตา’’ติอาทีสุ (วิภ. 576) นิรุทฺธภาเวฯ ‘‘อธิคโต โข มฺยายํ ธมฺโม, คมฺภีโร ทุทฺทโส ทุรนุโพโธ สนฺโต ปณีโต’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 2.67; ม. นิ. 1.281; สํ. นิ. 1.172; มหาว. 7-8) สนฺตญาณโคจรตายํฯ ‘‘อุปสนฺตสฺส สทา สติมโต’’ติอาทีสุ (อุทา. 27) กิเลสวูปสเมฯ ‘‘สนฺโต หเว สพฺภิ ปเวทยนฺตี’’ติอาทีสุ (ธ. ป. 151) สาธูสุฯ ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, มหาโจรา สนฺโต สํวิชฺชมานา’’ติอาทีสุ (ปารา. 195) อตฺถิภาเวฯ อิธาปิ อตฺถิภาเวเยวาติ อาห ‘‘สนฺโตติ อตฺถิ อุปลพฺภนฺตี’’ติฯ ตตฺถ อตฺถีติ โลกสงฺเกตวเสน สํวิชฺชนฺติฯ อตฺถิภาโว เหตฺถ ปุคฺคลสมฺพนฺเธน วุตฺตตฺตา โลกสมญฺญาวเสเนว เวทิตพฺโพ, น ปรมตฺถวเสนฯ อตฺถีติ เจตํ นิปาตปทํ ทฏฺฐพฺพํ ‘‘อตฺถิ อิมสฺมิํ กาเย เกสา’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.110) วิยฯ

สํวิชฺชมานาติ อุปลพฺภมานาฯ ยญฺหิ สํวิชฺชติ, ตํ อุปลพฺภติฯ เตนาห ‘‘สํวิชฺชมานาติ ตสฺเสว เววจน’’นฺติฯ อนาโสติ ปตฺถนารหิโตฯ เตนาห ‘‘อปตฺถโน’’ติฯ อาสํสติ ปตฺเถตีติ อาสํโสฯ เวณุเวตฺตาทิวิลีเวหิ สุปฺปาทิภาชนการกา วิลีวการกาฯ มิคมจฺฉาทีนํ นิสาทนโต เนสาทา, มาควิกมจฺฉพนฺธาทโยฯ รเถสุ จมฺเมน นหนกรณโต รถการา , ธมฺมการาฯ ปุอิติ กรีสสฺส นามํ, ตํ กุเสนฺติ อปเนนฺตีติ ปุกฺกุสา, ปุปฺผจฺฉฑฺฑกาฯ

ทุพฺพณฺโณติ วิรูโปฯ โอโกฏิมโกติ อาโรหาภาเวน เหฏฺฐิมโก, รสฺสกาโยติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘ลกุณฺฑโก’’ติฯ ลกุ วิย ฆฏิกา วิย เฑติ ปวตฺตตีติ หิ ลกุณฺฑโก, รสฺโสฯ กณติ นิมีลตีติ กาโณฯ ตํ ปนสฺส นิมีลนํ เอเกน อกฺขินา ทฺวีหิปิ จาติ อาห ‘‘เอกกฺขิกาโณ วา อุภยกฺขิกาโณ วา’’ติฯ กุณนํ กุโณ, หตฺถเวกลฺลํฯ ตํ เอตสฺส อตฺถีติ กุณีฯ ขญฺโช วุจฺจติ ปาทวิกโลฯ เหฏฺฐิมกายสงฺขาโต สรีรสฺส ปกฺโข ปเทโส หโต อสฺสาติ ปกฺขหโตฯ เตนาห ‘‘ปีฐสปฺปี’’ติฯ ปทีเป ปทีปเน เอตพฺพํ เนตพฺพนฺติ ปทีเปยฺยํ, เตลาทิอุปกรณํฯ

อาสํ น กโรตีติ รชฺชาภิเสเก กนิฏฺโฐ ปตฺถนํ น กโรติ เชฏฺเฐ สติ กนิฏฺฐสฺส อนธิการตฺตาฯ อภิเสกํ อรหตีติ อภิเสการโห, น อภิเสการโห กาณกุณิอาทิโทสสมนฺนาคโตฯ