มจฺฉรายนลกฺขณนฺติ อตฺตโน สมฺปตฺติยา ปเรหิ สาธารณภาเว อสหนลกฺขณํฯ กตปฺปฏิจฺฉาทนลกฺขณาติ กตปาปปฺปฏิจฺฉาทนลกฺขณาฯ เกราฏิกภาเวน อุปฺปชฺชมานํ สาเฐยฺยนฺติ อาห ‘‘เกราฏิกลกฺขณํ สาเฐยฺย’’นฺติฯ อญฺญถา อตฺตโน ปเวทนปุคฺคโล เกราฏิโก เนกติกวาณิโชติ วทนฺติฯ เกราฏิโก หิ ปุคฺคโล อานนฺทมจฺโฉ วิย โหติฯ

[187] ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยติ ยถา อาภตํ กญฺจิ อาหริตฺวา ฐปิโต, เอวํ อตฺตโน กมฺมุนา นิกฺขิตฺโต นิรเย ฐปิโตเยวาติ อตฺโถฯ

2. อกุสลเปยฺยาลํ

[191-200] ทุกฺขสฺส วฑฺฒิ เอเตสนฺติ ทุกฺขวฑฺฒิกาฯ เย หิ ทุกฺขํ วฑฺเฒนฺติ, ปุนปฺปุนํ อุปฺปาเทนฺติ, ทุกฺขสฺส วฑฺฒิ เตสํ อตฺถีติ เอวํ วุตฺตํฯ สุขวฑฺฒิกาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ

3. วินยเปยฺยาลํ

[201] อตฺถวเสติ วุทฺธิวิเสเส อานิสํสวิเสเสฯ เตสํ ปน สิกฺขาปทปญฺญตฺติการณตฺตา อาห ‘‘ทฺเว การณานิ สนฺธายา’’ติฯ อตฺโถเยว วา อตฺถวโส, ทฺเว อตฺเถ ทฺเว การณานีติ วุตฺตํ โหติฯ อถ วา อตฺโถ ผลํ ตทธีนวุตฺติตาย วโส เอตสฺสาติ อตฺถวโส, การณนฺติ เอวมฺเปตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ยถา ‘‘อนภิชฺฌา ธมฺมปท’’นฺติ วุตฺเต อนภิชฺฌา เอโก ธมฺมโกฏฺฐาโสติ อตฺโถ โหติฯ เอวมิธาปิ สิกฺขาปทนฺติ สิกฺขาโกฏฺฐาโส สิกฺขาย เอโก ปเทโสติ อยเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพติ อาห ‘‘สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตนฺติ สิกฺขาโกฏฺฐาโส ฐปิโต’’ติฯ

สงฺฆสุฏฺฐุ นาม สงฺฆสฺส สุฏฺฐุภาโว ‘‘สุฏฺฐุ เทวา’’ติ (ปารา. อฏฺฐ. 39) อาคตฏฺฐาเน วิย ‘‘สุฏฺฐุ, ภนฺเต’’ติ วจนสมฺปฏิจฺฉนภาโวฯ เตนาห ‘‘สงฺฆสุฏฺฐุตายาติ สงฺฆสฺส สุฏฺฐุภาวายา’’ติอาทิฯ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหายาติ ทุมฺมงฺกู นาม ทุสฺสีลปุคฺคลาฯ