เมนู

6. สํโยชนสุตฺตวณฺณนา

[6] ฉฏฺเฐ สํโยชนานํ หิตา ปจฺจยภาเวนาติ สํโยชนิยา, เตภูมกา ธมฺมาฯ เตนาห ‘‘ทสนฺนํ สํโยชนาน’’นฺติอาทิฯ สํโยชนิเย ธมฺเม อสฺสาทโต อนุปสฺสติ สีเลนาติ อสฺสาทานุปสฺสี, ตสฺส ภาโว อสฺสาทานุปสฺสิตาฯ นิพฺพิทานุปสฺสิตาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ อุกฺกณฺฐนวเสนาติ สํโยชนิเยสุ เตภูมกธมฺเมสุ นิพฺพินฺทนวเสนฯ ชนนํ ชาติ, ขนฺธานํ ปาตุภาโวติ อาห ‘‘ชาติยาติ ขนฺธนิพฺพตฺติโต’’ติ, ขนฺธานํ ตตฺถ ตตฺถ ภเว อปราปรํ นิพฺพตฺติโตติ อตฺโถฯ ขนฺธปริปาโก เอกภวปริยาปนฺนานํ ขนฺธานํ ปุราณภาโวฯ เอกภวปริยาปนฺนชีวิตินฺทฺริยปฺปพนฺธวิจฺเฉทวเสน ขนฺธานํ เภโท อิธ มรณนฺติ อาห ‘‘มรเณนาติ ขนฺธเภทโต’’ติฯ อนฺโตนิชฺฌานํ จิตฺตสนฺตาโปฯ ปริเทโว นาม ญาติพฺยสนาทีหิ ผุฏฺฐสฺส วาจาวิปฺปลาโปฯ โส จ โสกสมุฏฺฐาโนติ อาห ‘‘ตนฺนิสฺสิตลาลปฺปิตลกฺขเณหิ ปริเทเวหี’’ติฯ ลาลปฺปิตํ วาจาวิปฺปลาโป, โส จ อตฺถโต สทฺโทเยวฯ

ทุกฺขนฺติ อิธ กายิกํ ทุกฺขํ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘กายปฏิปีฬนทุกฺเขหี’’ติฯ มโนวิฆาตโทมนสฺเสหีติ มนโส วิฆาตกเรหิ โทมนสฺเสหิฯ พฺยาปาทสมฺปโยเคน มนโส วิหนนรสญฺหิ โทมนสฺสํฯ ภุโส อายาโส อุปายาโส ยถา ‘‘ภุสมาทานํ อุปาทาน’’นฺติ, โส จ อตฺถโต ญาติพฺยสนาทีหิ ผุฏฺฐสฺส อธิมตฺตเจโตทุกฺขปฺปภาวิโต โทโสเยวฯ กายจิตฺตานญฺหิ อายาสนวเสน โทสสฺเสว ปวตฺติอากาโร อุปายาโสติ วุจฺจติ สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺโนฯ ตํ จุทฺทสหิ อกุสลเจตสิเกหิ อญฺโญ เอโก เจตสิกธมฺโมติ เอเกฯ ยํ วิสาโทติ จ วทนฺติฯ

สํโยชนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. กณฺหสุตฺตวณฺณนา

[7] สตฺตเม ยถา ‘‘กณฺหา คาวี’’ติอาทีสุ กาฬวณฺเณน สมนฺนาคตา ‘‘กณฺหา’’ติ วุจฺจติ, น เอวํ กาฬวณฺณตาย ธมฺมา ‘‘กณฺหา’’ติ วุจฺจนฺติ, อถ โข กณฺหาภิชาตินิพฺพตฺติเหตุโต อปฺปภสฺสรภาวกรณโต วา ‘‘กณฺหา’’ติ วุจฺจนฺตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘น กาฬวณฺณตายา’’ติอาทิมาหฯ กณฺหตายาติ กณฺหาภิชาติตายฯ กณฺหาภิชาตีติ จ อปายา วุจฺจนฺติ มนุสฺเสสุ จ โทภคฺคิยํฯ สรเสนาติ สภาเวนฯ น หิรียติ น ลชฺชตีติ อหิริโก, ปุคฺคโล, จิตฺตํ, ตํ สมฺปยุตฺตธมฺมสมุทาโย วาฯ ตสฺส ภาโว อหิริกฺกนฺติ วตฺตพฺเพ เอกสฺส ก-การสฺส โลปํ กตฺวา อหิริกนฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อหิริกนฺติ อหิริกภาโว’’ติฯ น โอตฺตปฺปตีติ อโนตฺตาปี, ปุคฺคโล, ยถาวุตฺตธมฺมสมุทาโย วา, ตสฺส ภาโว อโนตฺตปฺปนฺติ อาห ‘‘อโนตฺตาปิภาโว’’ติฯ

กณฺหสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ