เมนู

เอเตน อปราปเรหิ ปทพฺยญฺชเนหิ สุจิรมฺปิ กาลํ กเถนฺตสฺส ตถาคตสฺส น กทาจิ เตสํ ปริยาทานํ อตฺถีติ ทสฺเสติฯ คุณธํสีติ คุณธํสนสีโลฯ ปคพฺโพติ วาจาปาคพฺพิเยน สมนฺนาคโตฯ

อุปกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สจฺฉิกรณียสุตฺตวณฺณนา

[189] นวเม นามกาเยนาติ สหชาตนามกาเยนฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

สจฺฉิกรณียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อุโปสถสุตฺตวณฺณนา

[190] ทสเม ตุณฺหีภูตํ ตุณฺหีภูตนฺติ อาเมฑิตวจนํ พฺยาปนิจฺฉาวเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ยโต ยโต อนุวิโลเกตี’’ติฯ อนุวิโลเกตฺวาติ เอตฺถ อนุ-สทฺโทปิ พฺยาปนิจฺฉาวจนเมวาติ อนุ อนุ วิโลเกตฺวาติ อตฺโถ, ปญฺจปสาทปฺปฏิมณฺฑิตานิ อกฺขีนิ อุมฺมีเลตฺวา ตโต ตโต วิโลเกตฺวาติ วุตฺตํ โหติฯ อลนฺติ ยุตฺตํ, โอปายิกนฺติ อตฺโถ ‘‘อลเมว นิพฺพินฺทิตุ’’นฺติอาทีสุ (ที. นิ. 2.272; สํ. นิ. 2.124-126) วิยฯ ปุฏพนฺธเนน ปริหริตฺวา อสิตพฺพํ ปุโฏสํ สมฺพลํ อ-การสฺส โอ-การํ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘ปาเถยฺย’’นฺติฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

อุโปสถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

พฺราหฺมณวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(20) 5. มหาวคฺโค

1. โสตานุคตสุตฺตวณฺณนา

[191] ปญฺจมสฺส ปฐเม โสตานุคตานนฺติ ปสาทโสตํ อนุคนฺตฺวา คตานํ, ปคุณานํ วาจุคฺคตานนฺติ อตฺโถฯ เอวํภูตา จ ปสาทโสตํ โอทหิตฺวา ญาณโสเตน สุฏฺฐุ ววตฺถปิตา นาม โหนฺตีติ อาห ‘‘ปสาทโสต’’นฺติอาทิฯ เอกจฺจสฺส หิ อุคฺคหิตปุพฺพวจนํ ตํ ตํ ปคุณํ นิจฺฉริตํ สุฏฺฐุ ววตฺถปิตํ น โหติฯ ‘‘อสุกํ สุตฺตํ วา ชาตกํ วา กเถหี’’ติ วุตฺเต ‘‘สชฺฌายิตฺวา สํสนฺทิตฺวา สมนุคฺคาหิตฺวา ชานิสฺสามี’’ติ วทนฺติฯ เอกจฺจสฺส ตํ ตํ ปคุณํ ภวงฺคโสตสทิสํ โหติ ‘‘อสุกํ สุตฺตํ วา ชาตกํ วา กเถหี’’ติ วุตฺเต อุทฺธริตฺวา ตเมว กเถติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ ‘‘ญาณโสเตน ววตฺถปิตาน’’นฺติฯ อิตฺถิลิงฺคาทีนิ ตีณิ ลิงฺคานิฯ นามาทีนิ จตฺตาริ ปทานิฯ ปฐมาทโย สตฺต วิภตฺติโย

วฬญฺเชตีติ ปาฬิํ อนุสนฺธิํ ปุพฺพาปรวเสน วาจุคฺคตํ กโรนฺโต ธาเรติฯ วจสา ปริจิตาติ สุตฺตทสกวคฺคทสกปณฺณาสทสกวเสน วาจาย สชฺฌายิตา, ‘‘ทสสุตฺตานิ คตานิ, ทสวคฺคานิ คตานี’’ติอาทินา สลฺลกฺเขตฺวา วาจาย สชฺฌายิตาติ อตฺโถฯ วคฺคาทิวเสน หิ อิธ วจสา ปริจโย อธิปฺเปโต, น ปน สุตฺเตกเทสสฺส สุตฺตมตฺตสฺส วจสา ปริจโยฯ มนสา อนุ อนุ เปกฺขิตา ภาคโส นิชฺฌายิตา วิทิตา มนุสานุเปกฺขิตาฯ ยสฺส วาจาย สชฺฌายิตํ พุทฺธวจนํ มนสา จินฺเตนฺตสฺส ตตฺถ ตตฺถ ปากฏํ โหติ, มหาทีปํ ชาเลตฺวา ฐิตสฺส รูปคตํ วิย วิภูตํ หุตฺวา ปญฺญายติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ สุปฺปฏิวิทฺธาติ นิชฺชฏํ นิคฺคุมฺพํ กตฺวา สุฏฺฐุ ยาถาวโต ปฏิวิทฺธาฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

โสตานุคตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ฐานสุตฺตวณฺณนา

[192] ทุติเย สํวาเสนาติ สหวาเสนฯ สีลํ เวทิตพฺพนฺติ ‘‘อยํ สุสีโล วา ทุสฺสีโล วา’’ติ สห วสนฺเตน อุปสงฺกมนฺเตน ชานิตพฺโพฯ ตญฺจ โข ทีเฆน อทฺธุนา, น อิตฺตรนฺติ ตญฺจ สีลํ ทีเฆน กาเลน เวทิตพฺพํ, น อิตฺตเรนฯ ทฺวีหตีหญฺหิ สํยตากาโร จ สํวุตินฺทฺริยากาโร จ น สกฺกา ทสฺเสตุํฯ มนสิ กโรตาติ ตมฺปิ ‘‘สีลมสฺส ปริคฺคเหสฺสามี’’ติ มนสิกโรนฺเตน ปจฺจเวกฺขนฺเตเนว สกฺกา ชานิตุํ, น อิตเรนฯ ปญฺญวตาติ ตมฺปิ สปฺปญฺเญเนว ปณฺฑิเตนฯ พาโล หิ มนสิกโรนฺโตปิ ชานิตุํ น สกฺโกติฯ