8-10. สํเวชนียสุตฺตาทิวณฺณนา

[118-120] อฏฺฐเม สทฺธสฺสาติ พุทฺธาทีสุ ปสนฺนจิตฺตสฺส วตฺตสมฺปนฺนสฺส, ยสฺส ปาโต วุฏฺฐาย เจติยงฺคณวตฺตาทีนิ สพฺพวตฺตานิ กตาเนว ปญฺญายนฺติฯ ทสฺสนียานีติ ทสฺสนารหานิฯ สํเวโค นาม สโหตฺตปฺปํ ญาณํฯ อภิชาติฏฺฐานาทีนิปิ ตสฺส อุปฺปตฺติเหตูนิ ภวนฺตีติ สิกฺขาเปนฺโต อาห ‘‘สํเวคชนกานี’’ติฯ ฐานานีติ การณานิ, ปเทสฏฺฐานานิ วาฯ นวมทสมานิ สุวิญฺเญยฺยานิฯ

สํเวชนียสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เกสิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(13) 3. ภยวคฺโค

1. อตฺตานุวาทสุตฺตวณฺณนา

[121] ตติยสฺส ปฐเม อตฺตานํ อนุวทนฺตสฺส อุปฺปชฺชนกภยนฺติ อตฺตานํ อนุวทนฺตสฺส ปาปกมฺมิโน อุปฺปชฺชนกภยํฯ ทฺวตฺติํสกมฺมการเณ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชนกภยนฺติ อคาริกานํ วเสน วุตฺตํ , อนคาริกานํ ปน วินยทณฺฑํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชนกภยมฺปิ ทณฺฑภยนฺเตว สงฺขํ คจฺฉติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

อตฺตานุวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อูมิภยสุตฺตวณฺณนา

[122] ทุติเย โกธูปายาสสฺเสตํ อธิวจนนฺติ เอตฺถ กุชฺฌนฏฺเฐน โกโธ, สฺเวว จิตฺตสฺส กายสฺส จ อติปฺปมทฺทนมถนุปฺปาทเนหิ ทฬฺหอายาสฏฺเฐน อุปายาโสฯ อเนกวารํ ปวตฺติตฺวา อตฺตนา สมเวตํ สตฺตํ อชฺโฌตฺถริตฺวา สีสํ อุกฺขิปิตุํ อทตฺวา อูมิสทิสตา ทฏฺฐพฺพาฯ ยถา หิ พาหิรํ อุทกํ โอติณฺโณ อูมีสุ โอสีทิตฺวา มรติ, เอวํ อิมสฺมิํ สาสเน โกธูปายาเส โอสีทิตฺวา วิพฺภมติ, ตสฺมา โกธูปายาโส ‘‘อูมิภย’’นฺติ วุตฺโตฯ โอทริกตฺตสฺเสตํ อธิวจนนฺติ ยถา หิ พาหิรํ อุทกํ โอติณฺโณ กุมฺภีเลน ขาทิโต มรติ, เอวํ อิมสฺมิํ สาสเน โอทริกตฺเตน โอทริกภาเวน อามิสเคเธน มิจฺฉาชีเวน ชีวิกกปฺปเนน นาสิตสีลาทิคุณตาย ขาทิตธมฺมสรีโร วิพฺภมติ, ตสฺมา โอทริกตฺตํ ‘‘กุมฺภีลภย’’นฺติ วุตฺตํฯ

อนุปฏฺฐิตาย สติยาติ กายคตํ สติํ อนุฏฺฐาเปตฺวาฯ อสํวุเตหีติ อปิหิเตหิฯ ปญฺจนฺเนตํ กามคุณานํ อธิวจนนฺติ ยถา หิ พาหิรํ อุทกํ โอติณฺโณ อาวฏฺเฏ นิมุชฺชิตฺวา มรติ, เอวํ อิมสฺมิํ สาสเน ปพฺพชิโต ปญฺจกามคุณาวฏฺเฏ นิมุชฺชิตฺวา วิพฺภมติฯ กามราคาภิภูโต หิ สตฺโต อิโต จ เอตฺโต, เอตฺโต จ อิโตติ เอวํ มนาปิยรูปาทิวิสยสงฺขาเต อาวฏฺเฏ อตฺตานํ สํสาเรตฺวา ยถา ตโต พหิภูเต เนกฺขมฺเม จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, เอวํ อาวฏฺเฏตฺวา พฺยสนาปาทเนน กามคุณานํ อาวฏฺฏสทิสตา ทฏฺฐพฺพาฯ

อนุทฺธํเสตีติ กิลเมติ วิโลลติฯ ราคานุทฺธํสิเตนาติ ราเคน อนุทฺธํสิเตนฯ มาตุคามสฺเสตํ อธิวจนนฺติฯ ยถา หิ พาหิรํ อุทกํ โอติณฺโณ จณฺฑมจฺฉํ อาคมฺม ลทฺธปฺปหาโร มรติ, เอวํ อิมสฺมิํ สาสเน มาตุคามํ อารพฺภ อุปฺปนฺนกามราโค วิพฺภมติ, ตสฺมา มาตุคาโม ‘‘สุสุกาภย’’นฺติ วุตฺโตฯ มาตุคาโม หิ โยนิโสมนสิการรหิตํ อธีรปุริสํ อิตฺถิกุตฺตภูเตหิ อตฺตโน หาสภาววิลาเสหิ อภิภุยฺย คเหตฺวา ธีรชาติกมฺปิ อตฺตโน รูปาทีหิ สมฺปโลภนวเสน อนวเสสํ อตฺตโน อุปการธมฺเม สีลาทิเก สมฺปาเทตุํ อสมตฺถํ กโรนฺโต อนยพฺยสนํ ปาเปติฯ

อิมานิ ปน จตฺตาริ ภยานิ ภายิตฺวา ยถา อุทกํ อโนโรหนฺตสฺส อุทกํ นิสฺสาย อุทกปิปาสาวินยนํ สรีรสุทฺธิปริฬาหูปสโม กายอุตุคฺคาหาปนนฺติ, เอวมาทิ อานิสํโส นตฺถิ, เอวเมวํ อิมานิ จตฺตาริ ภยานิ ภายิตฺวา สาสเน อปพฺพชนฺตสฺสปิ อิมํ สาสนํ นิสฺสาย สงฺเขปโต วฏฺฏทุกฺขูปสโม, วิตฺถารโต ปน สีลานิสํสาทิวเสน อเนกวิโธ อานิสํโส นตฺถิฯ