เกวลกปฺปนฺติ เกวลํ ทฬฺหํ กตฺวาติ อตฺโถฯ เกวลํ วุจฺจติ นิพฺพานํ สพฺพสงฺขตวิวิตฺตตฺตา, ตํ เอตสฺส อธิคตํ อตฺถีติ เกวลี, สจฺฉิกตนิโรโธ ขีณาสโวฯ

กปฺป-สทฺโท ปนายํ สอุปสคฺโค อนุปสคฺโค จาติ อธิปฺปาเยน โอกปฺปนิยปเท ลพฺภมานํ โอกปฺปสทฺทมตฺตํ นิทสฺเสติ, อญฺญถา กปฺปสทฺทสฺส อตฺถุทฺธาเร โอกปฺปนิยปทํ อนิทสฺสนเมว สิยาฯ สมณกปฺเปหีติ วินยสิทฺเธหิ สมณโวหาเรหิฯ นิจฺจกปฺปนฺติ นิจฺจกาลํฯ ปญฺญตฺตีติ นามํฯ นามญฺเหตํ ตสฺส อายสฺมโต, ยทิทํ กปฺโปติฯ กปฺปิตเกสมสฺสูติ กตฺตริยา เฉทิตเกสมสฺสุฯ ทฺวงฺคุลกปฺโปติ มชฺฌนฺหิกเวลาย วีติกฺกนฺตาย ทฺวงฺคุลตาวิกปฺโปฯ เลโสติ อปเทโสฯ อนวเสสํ ผริตุํ สมตฺถสฺส โอภาสสฺส เกนจิ การเณน เอกเทสผรณมฺปิ สิยา, อยํ ปน สพฺพสฺเสว ผรตีติ ทสฺเสตุํ สมนฺตตฺโถ กปฺปสทฺโท คหิโตติ อาห ‘‘อนวเสสํ สมนฺตโต’’ติฯ

อาภาย ผริตฺวาติ วตฺถมาลาลงฺการสรีรสมุฏฺฐิตาย อาภาย ผริตฺวาฯ เทวตานญฺหิ สรีโรภาสํ ทฺวาทสโยชนมตฺตํ ฐานํฯ ตโต ภิยฺโยปิ ผริตฺวา ติฏฺฐติ, ตถา วตฺถาภรณาทิสมุฏฺฐิตา ปภาฯ

หตฺถกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. กฏุวิยสุตฺตวณฺณนา

[129] ฉฏฺเฐ คาวีนํ กยวิกฺกยวเสน โยโค เอตฺถาติ โคโยโค, กยวิกฺกยํ กโรนฺโต คาวีหิ ยุชฺชนฺติ เอตฺถาติ วา โคโยโค, คาวีนํ วิกฺกยฏฺฐานํฯ ตตฺถ ชาโต ปิลกฺขรุกฺโข โคโยคปิลกฺโข, ตสฺมิํฯ สมีปตฺเถ เจตํ ภุมฺมวจนํฯ เตนาห ‘‘คาวีนํ วิกฺกยฏฺฐาเน อุฏฺฐิตปิลกฺขสฺส สนฺติเก’’ติฯ ริตฺโต อสฺสาโท เอตสฺสาติ ริตฺตสฺสาโทฯ เตนาห ‘‘ฌานสุขาภาเวน ริตฺตสฺสาท’’นฺติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

กฏุวิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ทุติยอนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา

[131] อฏฺฐเม อิทํ เต มานสฺมินฺติ เอตฺถ มานสฺมินฺติ ปจฺจตฺเต ภุมฺมวจนํฯ อิทนฺติ จ ลิงฺควิปลฺลาเสน นปุํสกนิทฺเทโส กโตติ อาห ‘‘อยํ เต นววิเธน วฑฺฒิตมาโน’’ติฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ

ทุติยอนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปฏิจฺฉนฺนสุตฺตวณฺณนา

[132] นวเม อสาธารณสิกฺขาปทนฺติ ภิกฺขุนีนํ อสาธารณํ ภิกฺขูนํเยว ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ สาธารณสิกฺขาปทนฺติ ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนญฺจ สาธารณํ อุภโตปญฺญตฺติสิกฺขาปทํฯ

ปฏิจฺฉนฺนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. เลขสุตฺตวณฺณนา

[133] ทสเม ถิรฏฺฐานโตติ ถิรฏฺฐานโตวฯ ปาสาเณ เลขสทิสา ปราปราธนิพฺพตฺตา โกธเลขา ยสฺส โส ปาสาณเลขูปมสมนฺนาคโต ปาสาณเลขูปโมติ วุตฺโตฯ เอวํ อิตเรปิฯ อนุเสตีติ อปฺปหีนตาย อนุเสติฯ น ขิปฺปํ ลุชฺชตีติ น อนฺตรา นสฺสติ กมฺมฏฺฐาเนเนว นสฺสนโตฯ เอวเมวนฺติ เอวํ ตสฺสปิ ปุคฺคลสฺส โกโธ น อนฺตรา ปุนทิวเส วา อปรทิวเส วา นิฏฺฐาติ, อทฺธนิโย ปน โหติ, มรเณเนว นิฏฺฐาตีติ อตฺโถฯ กกฺขเฬนาติ อติกกฺขเฬน ธมฺมจฺเฉทเกน ถทฺธวจเนนฯ สํสนฺทตีติ เอกีภวติฯ สมฺโมทตีติ นิรนฺตโร โหตีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

อถ วา สนฺธิยตีติ ฐานคมนาทีสุ กายกิริยาสุ กาเยน สโมธานํ คจฺฉติ, ติลตณฺฑุลา วิย มิสฺสีภาวํ อุเปตีติ อตฺโถฯ สํสนฺทตีติ จิตฺตกิริยาสุ จิตฺเตน สโมธานํ คจฺฉติ, ขีโรทกํ วิย เอกีภาวํ อุเปตีติ อตฺโถฯ