4-9. สมณพฺราหฺมณสุตฺตาทิวณฺณนา

[107-112] จตุตฺเถ สามญฺญนฺติ อริยมคฺโค, เตน อรณียโต อุปคนฺตพฺพโต สามญฺญตฺถํ, อริยผลนฺติ อาห ‘‘สามญฺญตฺถนฺติ จตุพฺพิธํ อริยผล’’นฺติฯ พฺรหฺมญฺญตฺถนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ เตนาห ‘‘อิตรํ ตสฺเสว เววจน’’นฺติฯ อริยมคฺคสงฺขาตํ สามญฺญเมว วา อรณียโต สามญฺญตฺถนฺติ อาห ‘‘สามญฺญตฺเถน วา จตฺตาโร มคฺคา’’ติฯ ปญฺจมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สมณพฺราหฺมณสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทุติยนิทานสุตฺตวณฺณนา

[113] ทสเม วิวฏฺฏคามิกมฺมานนฺติ วิวฏฺฏูปนิสฺสยกมฺมานํฯ ตทภินิวตฺเตตีติ เอตฺถ ตํ-สทฺเทน ปจฺจามสนสฺส วิปากสฺส ปรามาโสติ อาห ‘‘ตํ อภินิวตฺเตตี’’ติ, ตํ วิปากํ อภิภวิตฺวา นิวตฺเตตีติ อตฺโถฯ อิทานิ น เกวลํ วิปากสฺเสว ปรามาโส ตํ-สทฺเทน, อถ โข ฉนฺทราคฏฺฐานิยานํ ธมฺมานํ ตพฺพิปากสฺส จ ปรามาโส ทฏฺฐพฺโพติ อาห ‘‘ยทา วา เตนา’’ติอาทิฯ เต เจว ธมฺเมติ เต ฉนฺทราคฏฺฐานิเย ธมฺเมฯ นิพฺพิชฺฌิตฺวา ปสฺสตีติ กิเลเส นิพฺพิชฺฌิตฺวา วิภูตํ ปากฏํ กตฺวา ปสฺสตีติฯ

ทุติยนิทานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สมฺโพธวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(12) 2. อาปายิกวคฺโค

1. อาปายิกสุตฺตวณฺณนา

[114] ทุติยสฺส ปฐเม อปาเยสุ นิพฺพตฺตนสีลตาย อปายูปคา อาปายิกาติ อาห ‘‘อปายํ คจฺฉิสฺสนฺตีติ อาปายิกา’’ติฯ อญฺเญ พฺรหฺมจาริโน สุนิวตฺเถ สุปารุเต สุมฺภกปตฺตธเร คามนิคมราชธานีสุ ปิณฺฑาย จริตฺวา ชีวิกํ กปฺเปนฺเต ทิสฺวา สยมฺปิ ตาทิเสน อากาเรน ตถาปฏิปชฺชนโต ‘‘อหํ พฺรหฺมจารี’’ติ ปฏิญฺญํ เทนฺโต วิย โหตีติ อาห ‘‘พฺรหฺมจาริปฏิญฺโญติ พฺรหฺมจาริปฏิรูปโก’’ติฯ ‘‘อหมฺปิ ภิกฺขู’’ติ วตฺวา อุโปสถงฺคาทีนิ ปวิสนฺโต ปน พฺรหฺมจาริปฏิญฺโญ โหติเยว, ตถา สงฺฆิกํ ลาภํ คณฺหนฺโตฯ เตนาห ‘‘เตสํ วา…เป.… เอวํปฏิญฺโญ’’ติฯ อกฺโกสตีติ ‘‘อสฺสมโณสิ, สมณปฏิญฺโญสี’’ติอาทินา อกฺโกสติฯ ปริภาสตีติ ‘‘โส ตฺวํ ‘โหตุ, มุณฺฑกสมโณ อห’นฺติ มญฺญสิ, อิทานิ เต อสฺสมณภาวํ อาโรเปสฺสามี’’ติอาทินา วทนฺโต ปริภาสติฯ

กิเลสกาโมปิ อสฺสาทิยมาโน วตฺถุกามนฺโตคโธเยว, กิเลสกามวเสน จ เตสํ อสฺสาทนํ สิยาติ อาห ‘‘กิเลสกาเมน วตฺถุกาเม เสวนฺตสฺสา’’ติฯ กิเลสกาเมนาติ กรณตฺเถ กรณวจนํฯ นตฺถิ โทโสติ อสฺสาเทตฺวา วิสยปริโภเค นตฺถิ อาทีนโว, ตปฺปจฺจยา น โกจิ อนฺตราโยติ อธิปฺปาโยฯ ปาตพฺพตํ อาปชฺชตีติ ปริภุญฺชนกตํ อุปคจฺฉติฯ ปริโภคตฺโถ หิ อยํ ปา-สทฺโท, กตฺตุสาธโน จ ตพฺพ-สทฺโท, ยถารุจิ ปริภุญฺชตีติ อตฺโถฯ ปิวิตพฺพตํ ปริภุญฺชิตพฺพตนฺติ เอตฺถาปิ กตฺตุวเสเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

อาปายิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุลฺลภสุตฺตวณฺณนา

[115] ทุติเย ปเรน กตสฺส อุปการสฺส อนุรูปปฺปวตฺติ อตฺตนิ กตํ อุปการํ อุปการโต ชานนฺโต เวทิยนฺโต กตญฺญู กตเวทีติ อาห ‘‘อิมินา มยฺหํ กต’’นฺติอาทิฯ

ทุลฺลภสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ