อุโภ เหตฺถ สิรสิ ปติฏฺฐาเปตฺวา สพฺพโลเกน กยิรมานํ อญฺชลิกมฺมํ อรหตีติ วา อญฺชลิกรณีโยฯ เตนาห ‘‘อญฺชลิปคฺคหณสฺส อนุจฺฉวิโก’’ติฯ

ยทิปิ ปาฬิยํ ‘‘อนุตฺตร’’นฺติ วุตฺตํ, นตฺถิ อิโต อุตฺตรํ วิสิฏฺฐนฺติ หิ อนุตฺตรํ, สมมฺปิสฺส ปน นตฺถีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อสทิส’’นฺติ อาหฯ ขิตฺตํ วุตฺตํ พีชํ มหปฺผลภาวกรเณน ตายติ รกฺขติ, ขิปนฺติ วปนฺติ เอตฺถ พีชานีติ วา เขตฺตํ, เกทาราทิ, เขตฺตํ วิย เขตฺตํ, ปุญฺญานํ เขตฺตํ ปุญฺญกฺเขตฺตํฯ ยถา หิ รญฺโญ วา อมจฺจสฺส วา สาลีนํ วา ยวานํ วา วิรุหนฏฺฐานํ ‘‘รญฺโญ สาลิกฺเขตํ ยวกฺเขต’’นฺติ วุจฺจติ, เอวํ สงฺโฆ สพฺพโลกสฺส ปุญฺญานํ วิรุหนฏฺฐานํฯ สงฺฆํ นิสฺสาย หิ โลกสฺส นานปฺปการหิตสุขสํวตฺตนิกานิ ปุญฺญานิ วิรุหนฺติ, ตสฺมา สงฺโฆ อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ ฉฏฺฐสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

ปฐมอาชานียสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. โปตฺถกสุตฺตวณฺณนา

[100] อฏฺฐเม นโวติ นววายิโมฯ เตนาห ‘‘กรณํ อุปาทาย วุจฺจตี’’ติฯ วากมยวตฺถนฺติ สาณาทิวากสาฏกํฯ ทุพฺพณฺโณติ วิวณฺโณฯ ทุกฺขสมฺผสฺโสติ ขรสมฺผสฺโสฯ อปฺปํ อคฺฆตีติ อปฺปคฺโฆฯ อติพหุํ อคฺฆนฺโต กหาปณคฺฆนโก โหติฯ ปริโภคมชฺฌิโมติ ปริโภคกาลวเสน มชฺฌิโมฯ โส หิ นวภาวํ อติกฺกมิตฺวา ชิณฺณภาวํ อปฺปตฺโต มชฺเฌ ปริโภคกาเลปิ ทุพฺพณฺโณ จ ทุกฺขสมฺผสฺโส จ อปฺปคฺโฆเยว โหติฯ อติพหุํ อคฺฆนฺโต อฑฺฒํ อคฺฆติ, ชิณฺณกาเล ปน อฑฺฒมาสกํ วา กากณิกํ วา อคฺฆติฯ อุกฺขลิปริปุญฺฉนนฺติ กาฬุกฺขลิปริปุญฺฉนํฯ นโวติปิ อุปสมฺปทาย ปญฺจวสฺสกาลโต เหฏฺฐา ชาติยา สฏฺฐิวสฺโสปิ นโวเยวฯ ทุพฺพณฺณตายาติ สรีรวณฺเณนปิ คุณวณฺเณนปิ ทุพฺพณฺณตายฯ ทุสฺสีลสฺส หิ ปริสมชฺเฌ นิตฺเตชตาย สรีรวณฺโณปิ น สมฺปชฺชติ, คุณวณฺเณน วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ อฏฺฐกถายํ ปน สรีรวณฺเณน ทุพฺพณฺณตาปิ คุณวณฺณสฺส อภาเวน ทุพฺพณฺณตายาติ วุตฺตํฯ

เย โข ปนสฺสาติ เย โข ปน ตสฺส อุปฏฺฐากา วา ญาติมิตฺตาทโย วา เอตํ ปุคฺคลํ เสวนฺติฯ