2. ภยสุตฺตวณฺณนา

[63] ทุติเย ปริตฺตาตุํ สมตฺถภาเวนาติ อุปฺปนฺนภยโต รกฺขิตุํ สมตฺถภาเวนฯ นตฺถิ เอตฺถ มาตาปุตฺตํ อญฺญมญฺญํ ตายิตุํ สมตฺถนฺติ อมาตาปุตฺตานิ, ตานิเยว อมาตาปุตฺติกานิฯ เตนาห ‘‘นตฺถิ เอตฺถา’’ติอาทิฯ ยนฺติ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘ยสฺมิํ สมเย’’ติฯ มาตาปิ ปุตฺตํ ปสฺสิตุํ น ลภติ, ปริตฺตาตุํ น สมตฺถนฺติ อธิปฺปาโย ฯ ปุตฺโตปิ มาตรนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ จิตฺตุตฺราโสเยว ภยํ จิตฺตุตฺราสภยํฯ อิมินา โอตฺตปฺปภยาทิํ นิวตฺเตติฯ อฏวิคฺคหเณน อฏวิวาสิโน วุตฺตา ‘‘สพฺโพ คาโม อาคโต’’ติอาทีสุ วิยาติ อาห ‘‘อฏวีติ เจตฺถ อฏวิวาสิโน โจรา เวทิตพฺพา’’ติฯ เอเตติ อฏวิวาสิโน โจราฯ เอตํ วุตฺตนฺติ ‘‘อฏวิสงฺโกโป’’ติ อิทํ วุตฺตํฯ ฐานคมนาทิอิริยาปถจกฺกสมงฺคิโน อิริยาปถจกฺกสมารุฬฺหา นาม โหนฺตีติ อาห ‘‘อิริยาปถจกฺกมฺปิ วฏฺฏตี’’ติฯ อิริยาปโถเยว ปวตฺตนฏฺเฐน จกฺกนฺติ อิริยาปถจกฺกํฯ

ปริยายนฺตีติ ปริโต เตน เตน ทิสาภาเคน คจฺฉนฺติฯ เตนาห ‘‘อิโต จิโต จ คจฺฉนฺตี’’ติฯ มาตุเปเมน คนฺตุํ อวิสหิตฺวา อตฺตโน สนฺติกํ อาคจฺฉนฺตํฯ อตฺตสิเนหสฺส พลวภาวโต มาตรมฺปิ อนเปกฺขิตฺวา ‘‘อตฺตานํเยว รกฺขิสฺสามี’’ติ คจฺฉนฺตํฯ เอกสฺมิํ ฐาเน นิลีนนฺติ วุตฺตนเยเนว คนฺตฺวา เอกสฺมิํ เขเม ปเทเส นิสินฺนํฯ กุลฺเล วาติอาทีสุ กูลํ ปรตีรํ วหติ ปาเปตีหิ กุลฺโล, ตรณตฺถาย เวฬุนฬาทีหิ กลาปํ กตฺวา พทฺโธฯ ปตฺถริตฺวา พทฺโธ ปน อุฬุมฺโป, จาฏิอาทิ มตฺติกาภาชนํฯ วุยฺหมานนฺติ อุทโกเฆน อโธโสตํ นียมานํฯ

ยถาวุตฺตานิ ตีณิ ภยานิ สมาตาปุตฺติกานิเยว อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส วเสน อมาตาปุตฺติกานิ ทสฺสิตานีติ อาห ‘‘เอวํ ปริยายโต อมาตาปุตฺติกานิ ภยานิ ทสฺเสตฺวา’’ติฯ

ภยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ